D Vitamini ve eksikliği hakkında neler biliyoruz?
D Vitamini, sağlıklı bir vücut için ihtiyaç duyduğumuz, eksikliği ile ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilen en önemli vitaminlerden biridir. Vücutta cildin güneşle teması sonucu üretildiği için “Güneş Vitamini” olarak da bilinir.
Yağda çözülebilen bir vitamindir. Bunun yanı sıra karaciğerde ve yağda depolanabilen bir vitamin türüdür. D vitamini, özellikle kalsiyum ve fosforun emilimi ve kullanımı için gereklidir ve çocuklarda büyüme için en önemli vitaminlerdendir.
D VİTAMİNİ ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
D vitamininin iki türü vardır. Bunlardan biri ergokalsiferol olan D2 vitamini, bitkisel kaynaklıdır. İnsanların kullanımı için uygun olan ve hayvansal kaynaklı olan D vitamini ise D3 vitamini, diğer adıyla kolekalsiferoldür. D3 vitamini vücutta cildin güneş ile teması sonucu oluşur.
D VİTAMİNİNİN FAYDALARI
- Kemik sağlığı ve kemiklerin güçlenmesinde önemli rol oynar, kemik erimesini önler
- Ruh sağlığının bozulmasını engeller, depresyon ve anksiyeteye faydaları vardır.
- Solunum yolu hastalıklarının sıklığını azaltır
- İştah azaltıcı olabildiği için kilo vermeye yardımcı olabilir
- Hamilelik döneminin sağlıklı geçmesi için gereklidir
- İnsülin seviyesini düzenlediği için diyabet riskini azaltır
- Kalp sağlığını korur ve kalp hastalıklarına yakalanma riskini azaltır
- Saç, tırnak ve cilt sağlığı için faydalıdır
- Bağışıklık sistemini destekler ve viral enfeksiyonların tedavisine yardımcı olur
D VİTAMİNİ NELERDE BULUNUR?
- D vitamini gereksinmesini karşılamak için en iyi kaynak güneş ışınlarıdır.
- Yağlı balıklar (somon, uskumru, ton balığı)
- Süt ve süt ürünleri
- Balık yağları
- Yumurta sarısı
- Tereyağı
- Karaciğer
- Yulaf ezmesi
- Maydanoz, ısırgan otu
- Patates
- İstiridye
Cildinizin ürettiği D vitamini miktarı; günün saatine, mevsime, cilt renginize bağlı olarak değişebilir. Yaşanılan yere, yaşam tarzına bağlı olarak, D vitamin üretiminde azalma ya da artma olabilir.
GÜNLÜK D VİTAMİNİ İHTİYACIMIZ NE KADAR?
Vücudun D vitamini ihtiyacı yaşa göre değişir. Yaş ilerledikçe alınması gereken D vitamini miktarı da artar. Yeterli miktarda D vitamini alarak, kemiklerin ince ve kırılgan olmasının önüne geçilebilir.Dünya Sağlık Örgütü, yetişkinlere günde 400-800 IU D vitamini alımını önermektedir. Yeni doğan bebeklere ayrıca günde 400 IU D vitamini ilaç takviyesi uygulanır.
Önerilen günlük D vitamini;
- 12 aya kadar çocuklar için 400 IU (Ünite)
- 1-70 yaş arası 600 IU
- 70 yaşın üzerindeki kişiler için 800 IU seviyelerinde seyretmektedir.
D vitamini kullanıp kullanmamanız gerektiğini anlamak için kan tahlili yaptırmanız gerekir. Kan tetkiklerinde önerilen vitamin seviyesi ise mililitrede 40-60 nanogram arasındadır.
D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ KİMLERDE GÖRÜLEBİLİR?
- Açık tenli kişiler
- Kapalı ortamda çalışan kişiler
- Yaşlılar
- Beslenme bozukluğu olanlar
- Yüksek faktörlü güneş kremi kullananlar
- Kapalı giysi giyenler
- Gebe ve emziren kadınlar
- Böbrek hastalığı olan kişiler
- Karaciğer hastalığı olanlar
Güneş ışığından ve yiyeceklerden yeterli miktarda D vitamini alınamadığı durumlarda, D vitamini takviyesi gerekebilir.
D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
– Genel vücut ağrısı
– Yorgunluk
– Yürümekte zorlanma (denge problemi)
– Kemik ve eklem ağrısı
– Saç dökülmesi
– Baş ağrısı
– Depresyon
– Uykusuzluk
– Gözaltı morlukları
– Aşırı terleme
– Sürekli üşüme
– Kilo verememe
– Dikkat dağınıklığı
D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNDE HANGİ HASTALIKLAR ORTAYA ÇIKABİLİR?
D vitamini eksikliği, vücudun birçok sisteminde önemli sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden olabilen bir sorundur. Günümüzde yaşam koşulları, kapalı ortamlarda çalışma, açık havada yeterli vakit geçirmeme ve yetersiz beslenme D vitamini eksikliğini artırmaktadır.
D vitamini yeterli alınmadığında kemikler, yumuşak, ince ve kırılgan hale gelebilir. D vitamini eksikliği ayrıca osteoporoz (kemik erimesi) ve bazı kanser türleriyle de bağlantılıdır.
- Yetişkin kişilerde osteomalazi denilen bir kemik hastalığı görülebilir.
- D vitamini eksikliği kemik hastalıklarına yol açtığında, kas ve kemik ağrıları görülebilir
- Bebeklerde ve çocuklarda yeterli miktarda D vitamini alınmadığında, büyümenin gecikmesi, kas güçsüzlüğü ve kemik gelişim sorunlarına neden olan raşitizm hastalığına yol açabilir .
- D vitamini bağışıklık sisteminizin iyi çalışmasına yardımcı olduğu için eksikliğinde hastalıklarla mücadele yetersiz kalabilir.
- Kilo kontrolü zorlaşır ve obezite riski artabilir.
- Uyku bozuklukları yaşanabilir.
- Alzheimer hastalığına zemin hazırlayabilir.
- Günün her saatinde kendinizi halsiz hissettiğiniz kronik yorgunluk görülebilir.
- Şeker hastalığı, inme, kan basıncının düzensiz olması gibi sorunlar da D vitamini eksikliğinin yol açabileceği sağlık sorunlarındandır.
- D vitamini eksikliği kanser oluşumunu tetikleyebilir.
HAMİLELİKTE D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ
Hamilelik döneminde anne ve çocuk sağlığı için D vitamini kullanımı çok önemlidir. Anne karnındaki bebek kalsiyum ihtiyacını anneden karşıladığı için annenin hamilelik ve emzirme döneminde kalsiyum dengesinin sağlayan D vitaminini yeterli miktarda alması gerekmektedir.
D vitamini eksikliği olan annelerde bebeklerinin kemiklerinde yumuşama ve zayıflama görülebilir. Bebeğin kaslarında zayıflık, bıngıldağının kapanmaması, diş çıkmasında zayıflık da D vitamini eksikliğinde görülebilir.
Hamilelikte eksik D vitamini alımı, yeni doğan bebeklerde kalıcı hasarlar bırakabilmektedir. Bu nedenle anne adaylarına 12. haftadan itibaren D vitamini takviyesine başlanmalı ve emzirme döneminin 6. ayına kadar sürdürülmelidir.
D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNİN TEDAVİSİ
D Vitamini eksikliğinin tedavisinde birçok yöntem vardır. Ama vitamin D’nin vücuda girip depolanmasının en etkili yolu her gün 10-15 dakika doğrudan güneş ışığına maruz kalmaktır. Bunu yaparken herhangi bir güneşten koruyucu ürün kullanılmamalıdır.
Diğer yöntem ise ilaç takviyeleri olarak almaktır. Takviye kullanmanız gerektiğinde doktor kontrolünde doz ayarlaması yapılarak alınması ve 6 ayda bir D vitamini ve kalsiyum düzeyinin kontrol edilmesi önemlidir.
D vitamini ilaçları, ampul, kapsül, sprey veya damla şeklinde kullanılabilir. Enjeksiyon, her gün ilaç almayı sevmeyen veya unutan kişiler için düşünülebilir. Tek doz ilaç enjeksiyonu 6 aylık ihtiyacı karşılayabilir. Ağızdan tedavilerde ise ilacın günlük, haftalık ya da aylık olarak düzenli alınması gerekir.
Yeni doğan bebeklere 1 yaşına kadar günde yaklaşık 3 damla (400 UI) D vitamini verilir.
D VİTAMİNİ İLAÇLARI HANGİ SAATLERDE ALINMALI?
D vitamini gibi yağda çözünen vitaminler için uygun zaman yemekten sonra tok olduğunuzda alınmasıdır. Böylece D vitamini kolayca çözünerek kan dolaşımına taşınır ve işlevini gösterir.
D vitamini takviyelerini, yağ içeren bir besinle birlikte almak, daha iyi emilmesini sağlamaktadır.
D VİTAMİNİNİN FAZLASI ZARARLI MI?
Her şeyin fazlası vücut için zararlıdır. D vitamininin aşırı alımı veya yüksek dozda, bilinçsizce D vitamini ilaçlarının kullanımı da sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.
Erişkinlerde günlük en üst sınır 4000 IU, yeni doğanlarda ise 1000-1500 IU olarak belirlenmiştir.
Fazla miktarda D vitamini kullanılmasının zararlarından bazıları;
Aşırı doz D vitaminine bağlı bulantı, kusma, iştahsızlık, kabızlık, kanda kalsiyum artışına buna bağlı kalp düzensizlikleri ve yüksek tansiyona, eklem kireçlenmeleri, böbrek taşı gibi sorunlardır.
UNUTMAYIN; Bu makalede yazılanlar sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tedavi ve kullanım tavsiyesi değildir. Tüm sağlık sorunlarınızda ve takviye almanızı gerektiren durumlarda sağlık uzmanına danışmanız önemlidir.
İlgili: D Vitamini açısından zengin 7 Sağlıklı yiyecek
