Karaciğer Yağlanması Nedir ve Belirtileri Nelerdir?

Karaciğer yağlanması, karaciğerin aşırı yağ içermesi durumunu tanımlar. Karaciğer, vücudun gıda ve atıkları işleyen en önemli organdır. Sağlıklı bir karaciğer, genellikle çok az veya hiç yağ bulundurmaz. Aşırı kalori alımında, vücut fazladan kalorilerinin bir kısmını yağ olarak depolar. Bu yağ, zamanla karaciğer hücrelerinde birikir. Yağ, karaciğerin toplam ağırlığının %5 ila %10’undan fazlasını oluşturduğunda, karaciğer yağlanması ortaya çıkar. Genellikle belirtilere yol açmaz ancak zaman içerisinde yağ birikimi, karaciğerin normal işlevini zorlaştırabilir. Özellikle diyabet hastaları ve aşırı kilolu bireylerde yaygındır. Karaciğer yağlanmasının türüne bağlı olarak yağ birikimi ya önemli bir sorun yaratmaz ya da karaciğerde hasara neden olabilir. Genellikle ilaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleri ile önlenebilmektedir.

Karaciğer Yağlanması Nedir?

Karaciğer yağlanması, zamanla karaciğer işlevini etkileyebilecek ve hasara neden olabilecek yağların birikmesini ifade eder. Çoğu durumda, yağ birikimi ciddi sorunlara neden olmaz ya da karaciğerin normal işleyişini etkilemez. Ancak, süreç genellikle aşamalar halinde ilerler:

• Hepatit: Karaciğer yağlı doku yerine iltihaplı (şişkin) bir duruma geçer. İltihap, dokuya zarar verir. Bu aşama steatohepatit olarak adlandırılır.
• Fibrozis: İltihap, karaciğere zarar vererek sertleşmesine neden olur ve burada yara dokusu oluşur. Bu sürece fibrozis denir.
• Siroz: Sağlıklı doku, geniş yara dokusu ile değişir. Bu durumda, siroz oluşmuştur. Tedavi edilmediğinde, siroz karaciğer yetmezliği ve karaciğer kanseri gibi tehlikeli durumlara yol açabilir. Hepatosit karsinomu (HCC) – bir karaciğer kanseri türü – geliştiren bireylerin yaklaşık %90’ında siroz bulunur.

Bu sebeplerle, karaciğerinizde yağ birikimine neden olan faktörleri öğrenmek ve tedavi olmak önemlidir. Erken evre sirozunuz olsa dahi, karaciğerinizi daha fazla hasardan korumak için önlemler almanız mümkündür. Bazı durumlarda, sağlayıcınızın önerdiği tedavi planına uyarak hasarı tersine bile çevirebilirsiniz.

Karaciğer Yağlanması Belirtileri Nelerdir?

Karaciğer yağlanması, genellikle sessiz bir hastalık olarak adlandırılır çünkü çoğunlukla herhangi bir belirti vermez. Hastalık, genellikle rutin kontrollerle doktorunuz tarafından tesadüfen keşfedilir. Diğer hastalıklar için yapılan kan testleri sırasında yüksek karaciğer enzimleri, bu hastalığın bir işareti olabilir. Yüksek karaciğer enzimleri, karaciğerin zarar gördüğünün bir belirtisidir. Tanı koymak için doktor, karaciğer büyümesi veya sarılık gibi iltihap belirtilerini kontrol etmek üzere fiziksel muayene yapabilir. Ayrıca, karaciğerde iltihap ve yara izi bulgularını değerlendirmek için ultrason, BT taraması veya MRI gibi görüntüleme yöntemleri de kullanılabilir. İlerlemeyi takip etmek amacıyla karaciğer biyopsisi (doku örneği) yapılabilir.

Çoğu hasta, karaciğer hasarı oluşmadan karaciğerlerinde yağ barındırabilir. Karaciğerinde yağ bulunan bazı bireylerde NASH (nonalkolik steatohepatit) gelişebilir. NASH mevcutsa, yıllar içinde belirti gösterebilir. NASH’ın neden olduğu karaciğer hasarı, kalıcı yara izlerine ve sertleşmelere yol açıyorsa buna siroz denir. Karaciğer yağlanması belirtileri şunlar olabilir:

NAFLD (nonalkolik yağlı karaciğer hastalığı) genellikle hiçbir belirti vermez. Ancak, bazı durumlarda beliren belirtiler şunlarla sınırlı olabilir:

• Tükenmişlik
• Genel rahatsızlık hissi
• Sağ üst karın bölgesinde ağrı veya rahatsızlık

NASH ve siroz ile ilişkili olası belirtiler şunlardır:

• Kaşınan cilt
• Karın şişliği (asit)
• Nefes darlığı
• Bacaklarda şişlik
• Derinin altında örümcek benzeri kan damarları
• Genellikle büyümüş dalak
• Kırmızı avuç içleri
• Derinin ve gözlerin sararması (sarılık)

NASH’ın siroza dönüşmesi, sıvı tutulması, iç kanama, kas kaybı ve bilinç bulanıklığı gibi rahatsız edici belirtilere neden olabilir. Zamanla, sirozlu bireylerde karaciğer yetmezliği gelişebilir ve bu durum karaciğer nakli ihtiyacını doğurabilir.

Karaciğer Yağlanması Neden Olur?

Karaciğer yağlanması genellikle uzun bir süre boyunca birden fazla faktörün birleşiminden kaynaklanır. Karaciğer yağlanması nedenleri şunlardır:

• Obezite veya aşırı kilo
• Tip 2 diyabet veya insülin direnci
• Yüksek kolesterol veya yüksek trigliserit seviyeleri

Daha az yaygın nedenler arasında, hamileliğin son dönemlerinde gelişen komplikasyonlar nedeniyle karaciğer yağlanması durumu da bulunmaktadır.

Karaciğer Yağlanması Tedavisi

Başka bir tıbbi sorun olmaksızın NAFLD tanısı konmuşsa, bazı karaciğer yağlanması tedavi yöntemleri yaşam tarzında değişiklikler yaparak karaciğerdeki yağ birikimini kontrol edebilir veya tersine çevirebilir. Bu yöntemler arasında şunlar yer alır:

• Kilo vermek
• Kolesterol ve trigliserit seviyelerini düşürmek
• Diyabet kontrol etmek

Eğer NASH tanısı varsa, karaciğerdeki yağ birikimini tersine çevirecek herhangi bir ilaç mevcut değildir. Bazı durumlarda, karaciğer hasarı durabilir veya kendiliğinden tersine dönebilir. Ancak diğer durumlarda hastalık ilerlemeye devam edebilir. NASH hastalığı söz konusu olduğunda, yağlı karaciğer hastalığına katkıda bulunabilecek durumların kontrol altında tutulması önemlidir.