Ayak Burkulması Nasıl İyileşir? Belirtileri Nelerdir?
Ayak, otuz üç eklemden oluşan ve bu eklemlere bağlı pek çok bağ barındıran bir yapıdır.
Ayak, otuz üç eklem ile pek çok bağ içeren özel bir yapıdır. Bağların sayısının çokluğu, uygun olmayan koşullarda burkulma riskini artırabilir.
Ayak Burkulması Nedir?
G günlük aktiviteler sırasında vücut ağırlığını taşıyan ayak, sayısız kemik ve eklemden oluşan karmaşık bir yapıdır. Eklem içinde sert fibröz dokular, kemikleri birbirine bağlamakla görev alır. Bu dokuların yırtılması, ayak burkulmasına yol açabilir. Spor veya mesleki aktiviteler esnasında ayakların anormal hareketlere maruz kalması sonucu burkulmalar meydana gelebilir.
Burkulma, şiddetine göre üç dereceye ayrılabilir:
- Derece 1: Mikroskobik yırtıklar veya bağların gerilmesiyle karakterize hafif burkulmadır.
- Derece 2: Bağlarda daha belirgin gerilmelerin görüldüğü orta dereceli burkulmadır; kısmi yırtıklar oluşabilir.
- Derece 3: Ağır yaralanma ile bağların tamamen yırtıldığı durumdur. Bu derece, ayakta dengesizlik ve yük taşıma zorluğuna yol açabilir.
Burkulmalar çeşitli bölgelerde meydana gelebilir:
- Orta Ayak: Ayak kemerini kapsayan bölgedir; düşme veya çarpışmalarda orta ayakta burkulmalar görülebilir.
- İlk Metatarsofalangeal eklem: Ayak başparmağının tabanındaki eklemdir; aşırı gerilme burkulmaya yol açabilir.
Ayak zorlanmaları, burkulmalara neden olabilir. Burkulma, iki kemiği birbirine bağlayan bağ dokusunun zedelenmesi sonucu oluşur. Ayak yapısında pek çok kemik, eklem ve bağ bulunur, bu nedenle burkulma olasılığı yüksektir.
Ciddiyetine göre belirlenen üç burkulma kategorisi vardır. Ayakta sık rastlanan zararlardan biri plantar fasiittir; bu, ayağın altında topuğa kadar uzanan bir bağ dokusudur.
Ayak Burkulması Nedenleri
Ayaklarımız, günlük hareketlerimiz için önemli bir rol oynar. Ayaktaki bağlarda oluşan baskılar, yırtıklara neden olabilir. Daha önce burkulma geçirmiş olmak, tekrarlama riski taşır; genetik faktörler, kullanılan ilaçlar ve kronik hastalıklar da bu riski artırabilir.
Ayak Burkulması Belirtileri Nelerdir?
Hafif veya orta dereceli burkulmalarda, orta ayakta şişlik ve hassasiyet görülebilir; yerel morarmalar da oluşabilir. Şiddetli burkulmalarda, yaralı ayağınıza ağırlık vermek zor olabilir.
Başparmağınızda burkulma varsa, tabanda şişlik ve ağrı görülebilir.
Burkulma durumunda tendon yırtıkları ve kırıklar da olabilir.
Burkulma belirtileri:
- Ağırlık verdiğinizde artan ağrı
- Şişlik veya morarma
- Kısıtlı hareket aralığı veya dengesizlik
Semptomlar burkulmanın yerine ve seviyesine göre değişir. Genellikle hastalar, ağrı, hassasiyet, morarma ve şişlik hisseder. Ağrı düzeyi, her zaman yaralanmanın ciddiyetini göstermeyebilir; kimi zaman basit yaralanmalar yüksek oranda ağrıya sebep olabilir.
Etkilenen ayağa ağırlık verememek topallamaya yol açabilir.
Ayak Burkulması Nasıl Teşhis Edilir?
Belirtileri inceledikten sonra, doktorunuz yaralanmanın nasıl gerçekleştiğini sorabilir. Mesleğiniz, boş zaman aktiviteleriniz, daha önce yaşadığınız yaralanmalar ve ayakkabılarınız hakkında bilgi toplayabilir.
Doktorunuz, ayağınızı muayene ederek yaralı bölge ile sağlam ayağınızı karşılaştırır. Muayenede şişlik, morarma ve hareket açıklığını değerlendirir. Ayrıca hassasiyet ve kemik anormalliklerini kontrol eder.
Genellikle eklem sorunlarında ilk tercih edilen görüntüleme röntgendir; doktorunuz ayak ve bileği birkaç açıdan incelemek isteyebilir. Bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRI) yöntemleri, daha ayrıntılı bilgi sağlamaktadır.
BT taramaları, geniş bir kemik ve eklem görüntüsünü sağlarken, ultrason yumuşak dokuları detaylı göstermek için hızlı bir yöntemdir.
Çoğu doktor, ayak burkulmasını fizik muayene ile teşhis ederken;
- Ayağın şişme durumu
- Ağrının yeri
- Ağrının yoğunluğu
Doktorunuz, burkulmanın ciddiyetini belirlemek için ek röntgen veya MRI isteyebilir. Bu testler diğer yaralanmaları ekarte etmeye yardımcı olur.
Ayak Burkulması Nasıl Tedavi Edilir?
Genellikle ayak burkulması için invaziv tedaviye gerek yoktur; ameliyat nadir durumlarda gereklidir. Doktorunuz kırık veya cerrahi müdahale gerektiren bir yaralanma olmadığını doğrularsa, tedavi genelde hastane yatışı gerektirmez.
Çoğu ayak burkulması için tedavi önerileri:
- Dinlenme: Ayağın üzerine yük bindirecek aktivitelerden kaçınılmalıdır.
- Buz: Soğuk kompres, şişliği ve ağrıyı azaltırken, doktorun önerdiği süreyle uygulanmalıdır.
- Kompresyon: Şişliği azaltmak için elastik bir bandaj kullanılabilir; ancak doktor tavsiyesi alınmadan uygulanmamalıdır.
- Yükseltme: Ayağın yukarıda tutulması şişliği azaltabilir; yatarken veya otururken yastık kullanmak yardımcı olabilir.
- Ağrı ve şişliği azaltmak için ilaç tedavisi de önerilebilir.
Daha ciddi orta ayak burkulmalarında, özellikle dansçılarda, doktor ayağı atelle hareketsiz hale getirebilir. Semptomlar azaldıkça, ağırlık kaldırma ve normal aktivitelere dönme süreci başlayabilir. Ciddi burkulmalarda uzman tedavi ve rehabilitasyon programları önemlidir.
