Adet Öncesi Sendromu (PMS) ve Tedavi Yöntemleri

Bir kadın yılda yaklaşık 12 kez regl olur ve regl öncesinde genellikle PMS belirtileri yaşar.

PMS, regl öncesi sendrom olarak bilinen, regl döneminde kadınların hayatları boyunca en az bir kez karşılaşabileceği, olumsuz bir durumdur. Sosyal yaşam, duygusal durum ve iş hayatı üzerinde büyük etkisi olan PMS, kadınların yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Uygun yaşam tarzı değişiklikleri ve ihtiyaç duyulması halinde tedavi yöntemleriyle PMS kontrol altına alınabilir, böylece yaşam kalitesi artırılabilir.

PMS Nedir?

PMS, adet öncesi sendrom, regl öncesi sendrom veya adet öncesi gerginlik gibi çeşitli isimlerle anılır. Bu durum, kadınların gençlik ve orta yaş dönemlerinde regl öncesi meydana gelen bir durumdur. Menstrual döngünün ikinci yarısından itibaren başlayarak regl başlangıcına kadar devam eden belirtiler, regl ile birlikte kaybolur. Regl döneminde birçok kadın ağrı, bağırsak düzensizlikleri ve baş ağrısı gibi olumsuz durumlarla karşılaşabilir. PMS belirtileri duygusal ve davranışsal değişiklikler olarak kendini gösterirken yaşam kalitesini de olumsuz etkileyebilir. Regl öncesindeki yaklaşık 14 gün boyunca östrojen ve progesteron seviyelerinde meydana gelen artışlar, ani ruh hali değişikliklerine neden olabilir. Bununla birlikte PMS’i artıran bazı faktörler de bulunmaktadır:

• Sigara kullanımı.
• Fazla kafein tüketimi.
• Yüksek stres seviyeleri.
• Düşük fiziksel aktivite.
• Aşırı tuz ve şeker tüketimi.
• Genetik etkenler.
• Ailede ruhsal bozukluk öyküsü.
• Dengesiz beslenme.
• Vitamin ve mineral eksiklikleri.
• Yetersiz sıvı alımı.
• Fazla basit karbonhidrat tüketimi.

PMS’in Nedenleri

PMS için kesin olmayan birçok neden sıralanabilir. Hormonal dalgalanmalar bu nedenlerin başında gelir. Östrojen ve progesteron hormonlarının değişken seviyeleri, belirtilerin ortaya çıkmasına ve ruh hali değişikliklerine neden olabilir. Serotonin dalgalanmaları, PMS belirtilerini artırabilir. Düşen serotonin düzeyi ile depresyon, yorgunluk ve uyku sorunları ortaya çıkabilir. Aile geçmişinde bipolar bozukluk veya doğum sonrası depresyon bulunan kişilerin PMS yaşama olasılığı artabilir. Genetik ve hormonal faktörlerin yanı sıra yaşam tarzı da PMS’e etki eden nedenlerdendir. Yağ, şeker ve tuz yönünden zengin bir beslenme, PMS ağrılarını artırma potansiyeli taşır. Magnezyum ve kalsiyum eksiklikleri de göz ardı edilmemelidir. Dengesiz ve yetersiz beslenme gibi etkenler PMS oluşumunu artırabilir.

PMS’in Belirtileri Nelerdir?

PMS’in çeşitli belirtileri vardır ve bu belirtiler psikolojik, davranışsal ve fiziksel olabilir. Belirtiler genellikle reglden 5 gün kadar önce başlar ve regl ile sona erer. Kişinin yaşı, yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları ve günlük aktiviteleri bu belirtileri etkileyebilir. Ancak genelde ağrı, ödem ve huzursuzluk gibi şikayetler yaygındır. PMS’in neden olduğu belirtiler genel olarak şöyle sıralanabilir:

PMS’i Yönetmek için Ne Yapılmalı?

PMS, kişinin isteksizlik ve huzursuzluk hissetmesine neden olabilir; bu yüzden bu dönemi yönetmek önemlidir. Kişinin olumsuz durumlardan kaçınması için bazı alışkanlıklar edinmesi, dinlenmesi ve sevdiği aktiviteleri yapması, bu dönemi daha sorunsuz geçirmesine yardımcı olabilir. Küçük değişiklikler, her ay tekrar eden PMS dönemini daha az rahatsız edici hale getirebilir. Bir günlük yardımıyla yaşanan PMS semptomları kaydedilerek bir sonraki dönemde önlemler alınabilir. PMS yönetiminin en yaygın yöntemlerinden biri sıcak kompres uygulamasıdır. Sıcak kompres, ağrıları hafifletirken kan akışını artırarak ödem gibi sorunların oluşumunu engelleyebilir. Ayrıca yaşam tarzı ve beslenmedeki değişiklikler, PMS dönemini yönetmede önemli rol oynar.

Beslenme

PMS döneminde beslenme değişiklikleri en uygulanabilir yöntemlerdendir. Şeker ve kafein tüketimini azaltmak, alkol almamak gibi değişiklikler önemlidir. Tatlı isteği nedeniyle fazla çikolata tüketimi, ağrıları artırabilir. Ödem problemine karşı bol su içmek, sodyum alımını azaltmak da gereklidir. Kramp önleyici çaylar içmek, bol meyve, sebze ve tam tahıllar tüketmek bu dönemi daha rahat geçirmenize yardımcı olabilir. Folik asit, B6 vitamini, kalsiyum ve magnezyum eksikliklerinin olmaması da rahatlama açısından önemlidir; eksiklik hissedildiğinde bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Doktor önerisiyle takviye alınması faydalı olabilir.

Fiziksel Aktivite

PMS döneminin rahatlatılması için fiziksel aktivite ve egzersiz önemli bir yaşam tarzı değişikliğidir. Meditasyon ve yoga gibi gevşeme egzersizleri, kişiyi mental olarak rahatlatırken fiziksel aktiviteyi de artırır. Bu, daha sorunsuz bir dönem geçirmeye katkıda bulunabilir. Egzersiz uyku döngüsünü düzenler ve uyku problemlerini ortadan kaldırır. Ayrıca endorfin salınımını artırarak PMS semptomlarını azaltabilir. Haftada en az 3 gün, 20-30 dakika aerobik egzersiz önerilmektedir. Egzersiz, bağırsak hareketlerini düzenleyerek gaz, kramp ve kabızlık gibi sorunları da azaltabilir.

PMS Nasıl Tedavi Edilir?

PMS, yaşam tarzı değişiklikleri ile düzelmediğinde doktor kontrolünde tedavi gerektirebilir. İlk tedavi yöntemi ilaç tedavisidir. Şiddetli PMS yaşayan kadınlar için günlük yaşamı fazla etkilememek adına serotonin geri alım inhibitörleri kullanarak baş ağrısı, depresyon, uykusuzluk ve anksiyete gibi semptomların düzenlenmesi hedeflenir. Diğer bir ilaç türü, hormonal dengeyi sağlamak amacıyla kullanılan doğum kontrol haplarıdır. Bu haplar, ödem gibi aşırı östrojen kaynaklı semptomları engeller. Ayrıca diüretikler, PMS döneminde artan ödemin atılmasına yardımcı olmaktadır. Özellikle tiroit hormonları yetersizliği sonucu ortaya çıkan hipotiroidi, tiroit tedavisi ile önlenebilir.

PMS, bazı durumlarda tedavi gerektirebilir veya yönetilmesi öğrenilmesi gereken bir durumdur. Eğer PMS, 2-3 regl dönemi boyunca günlük yaşamı köklü bir şekilde etkiliyorsa mutlaka bir kadın hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır. Ancak PMS tanısı konulması için yapılacak spesifik testler yoktur; doktor, PMS öyküsünü dinleyerek belirtilerin PMS’ye mi yoksa başka bir rahatsızlığa mı ait olduğunu değerlendirir. Tiroit bozuklukları, depresyon, huzursuz bağırsak sendromu ve perimenopoz gibi PMS belirtilerini taklit eden durumların varlığı, tedavi yöntemini değiştirebilir. Eğer PMS yaşıyorsanız, bir sağlık kuruluşuna en kısa zamanda başvurmanızda fayda vardır.