Akciğer Embolisi: Tanım, Belirtiler, Tanı Yöntemleri ve Tedavi Seçenekleri

Akciğer embolisi, bir kan pıhtısının akciğer arterlerinde tıkanıklığa yol açarak oluşan bir durumdur. Tıp dilinde pulmoner emboli olarak bilinen bu hastalık, kalp ve damar hastalıkları arasında yer almaktadır. Pıhtı genellikle bacaklardaki bir damarda meydana gelirken, başka bölgelerde de pıhtı oluşumu gözlemlenebilir. Vücutta bir veya daha fazla derin damarda kan pıhtısının oluşması durumunda derin ven trombozu (DVT) gibi bir hastalık gelişir.

Bir veya daha fazla pıhtının akciğerlere kan akışını engellemesi, hayatı tehdit edici bir durum oluşturabilir. Akciğer embolisinin erken teşhisi ve hızlı tedavisi, hastalığın yol açabileceği riskleri azaltmada yardımcı olabilir.

Akciğer Embolisi Belirtileri

Akciğer embolisi, çeşitli semptomlarla kendini gösterebilir. Bu belirtilerden bazıları şunlardır:

Nefes Darlığı: Akciğer embolisi nedeniyle ansızın nefes darlığı ortaya çıkabilir. Dinlenme halinde bile iyileşme göstermeyen bu nefes darlığı, fiziksel aktivite sırasında daha da kötüleşebilir.

Göğüs Ağrısı: Akciğer embolisinin sonucunda şiddetli göğüs ağrısı hissedilebilir. Bu ağrı, derin nefes alırken daha belirgin hale gelir.

Bayılma: Akciğer embolisi kalp atış hızı veya kan basıncında ani düşüşe neden olabilir. Bu durumda senkop olarak bilinen bayılma durumu gelişebilir.

Akciğer embolisi ile ilişkili sık karşılaşılan durumların yanı sıra bazı belirtiler, durumu işaret edebilir. Bu belirtilerden bazıları şunlardır:

• Kanlı mukus içeren öksürük,
• Kalp hızında artış,
• Aniden oluşan baş dönmesi,
• Nedensiz aşırı terleme,
• Yüksek ateş,
• Alt bacak arkasında ağrı veya şişlik,
• Siyanoz (mavi veya renksiz cilt).

Akciğer embolisi, hayatı tehdit eden bir durumdur. Bu nedenle açıklanamayan nefes darlığı, göğüs ağrısı veya bayılma gibi durumların yaşanması halinde sağlık kuruluşuna başvurmak önemlidir.

Akciğer Embolisi Neden Oluşur?

Akciğer embolisi, bir kan pıhtısının akciğerde bir arterde sıkışarak kan akışını engellemesi sonucu gelişir. Kan pıhtıları genellikle bacakların derin damarlarında, derin ven trombozu (DVT) olarak bilinen durumlarda oluşmaktadır.

Akciğer Embolisi Risk Faktörleri

Bazı durumlar akciğer embolisi riski artırabilir. Bazı önemli faktörler şunlardır:

Genetik Faktörler: Kan akrabaları arasında venöz pıhtılaşma veya pulmoner emboli öyküsü varsa, akciğer embolisi riski artabilir.

Kalp Hastalığı: Kalp yetmezliği gibi bazı hastalıklar akciğerlerde pıhtı oluşumunu tetikleyebilir.

Ameliyat: Bazı cerrahiler, kan pıhtılaşma bozukluklarına yol açabilir. Bu nedenle ameliyattan önce ve sonra pıhtılaşmayı önleyici ilaçlar kullanılabilir.

Uzun Süre Hareketsiz Kalmak: Yataklara bağlı kalma veya uzun süreli yolculuklar, bacakların hareketsiz kalmasına ve dolayısıyla kan pıhtılaşmasına yol açabilir.

Sigara İçmek: Sigara kullanımı, kalp ve damar sağlığını olumsuz etkileyerek pıhtılaşma riskini artırabilir.

Aşırı Kilolu Olmak: Fazla kilo, vücuttaki yağ oranının artmasına yol açarak damar sağlığını olumsuz etkileyebilir.

Gebelik: Gebelik sırasında pelvisteki damarlara uygulanan baskı, bacaklardan vücuda kan akışını yavaşlatabilir ve bu durum pıhtı oluşumuna neden olabilir.

Bu faktörler, akciğer embolisi açısından risk taşımaktadır.

Akciğer Embolisi Sonucunda Oluşabilecek Komplikasyonlar

Akciğer arterlerindeki tıkanıklık, kalbin bu damarlarda kan akışını sağlamak için daha fazla çalışmak zorunda kalmasına neden olabilir. Bu durum, kan basıncının artmasına ve kalp zayıflamasına yol açabilir. Sonuç olarak pulmoner hipertansiyon gelişimi gözlemlenebilir.

Akciğer Embolisi Önlenebilir Mi?

Bacaklardaki derin damar pıhtılaşmasını önlemek, akciğer embolisini engellemeye yardımcı olabilir. Alınabilecek bazı önlemler şunlardır:

Kan Sulandırıcı (Antikoagülan) İlaç Kullanımı: Ameliyat sonrası kan pıhtılaşma sorunları yaşanabiliyor. Bu nedenle, ameliyattan önce ve sonra antikoagülan ilaç verilebilir. Bu ilaçlar, hâlihazırda oluşan pıhtıların büyümesini ve yeni pıhtıların oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir.

Bacakları Yüksekte Tutmak: Bacakları ara sıra yukarı kaldırıp kalp seviyesinden yukarıda tutmak, pıhtı oluşumunu önleyebilir.

Fiziksel Aktivite: Düzenli fiziksel aktivite, pıhtı oluşumunu önlemeye katkı sağlayabilir.

Bol Miktarda Sıvı Tüketmek: Yeterli sıvı alımı, dehidrasyonu önleyerek pıhtıların oluşumunu engelleyebilir.

Uzun Yolculuklarda Hareket Etmek: Uzun yolculuklar esnasında ayakları hareket ettirmemek akciğer embolisi riski oluşturabilir. Dolaşımın sağlanması amacıyla, ayak bileklerini dairesel hareketlerle hareket ettirmek ve ayak parmaklarını her on beş otuz dakikada bir yukarı ve aşağı kaldırmak gerekir.

Akciğer Embolisi Tedavi

Akciğer embolisi tedavisi mevcut pıhtıların büyümesini engellemeyi ve yeni pıhtıların oluşumunu önlemeyi hedefler. Kullanılan yöntemlerden bazıları şunlardır:

İlaç Kullanımı

Akciğer embolisini tedavi etmek amacıyla doktor tarafından bazı ilaçlar reçete edilebilir. Bunlar arasında:

Kan Sulandırıcı İlaçlar: Antikoagülan ilaçlar, oluşan pıhtıları çözerek mevcut pıhtıların büyümesini ve yeni pıhtıların oluşumunu engelleyebilir.

Pıhtı Çözücü İlaçlar: Bazı durumlarda, kendiliğinden çözülmeyen pıhtılar için trombolitik (pıhtı çözücü) ilaçlar kullanılarak pıhtıların hızla çözülmesi sağlanabilir.

Bu ilaçlar, istenmeyen yan etkilere yol açabilir; bu nedenle doktor gözetiminde kullanılması önemlidir.

Cerrahi Prosedürler:

Akciğerde yaşamı tehdit eden bir pıhtı oluşması durumunda, doktor pıhtıyı çıkarmak için ince ve esnek bir kateterle işlem gerçekleştirebilir. Antikoagülan kullanılmayan veya pıhtılara rağmen kan pıhtılaşması olan kişiler için damarlara filtre uygulaması yapılabilir. Bu, bacaklardan kalbe giden ana damara yerleştirilen bir filtre ile pıhtıların akciğere geçmesini engelleyebilir.

Akciğer embolisi tedavi edilmezse ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle akciğer embolisi belirtilerinden bir veya birkaçı yaşanıyorsa, sağlık kuruluşuna gitmek önem arz eder.