Akne (Sivilce) Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Akne (sivilce), dünya genelinde yaygın bir dermatolojik sorun olarak bilinir. Farklı vücut bölgelerinde oluşabilen bu durum, genellikle deri altındaki kıl kökleri ve yağ bezlerinde meydana gelir. Kesin bir derecelendirme standardı olmamakla birlikte, fotografik yöntemler ve lezyon sayımı gibi yöntemlerle aknenin şiddeti değerlendirilebilir. Morfolojisine bağlı olarak temel olarak dört çeşit şiddet derecesine ayrılır: komedojenik akne, hafif veya orta şiddette papülopüstüler akne, şiddetli papülopüstüler akne veya orta düzeyde nodüler akne ve en ağır hali olan şiddetli nodüler akne/konglobat akne. Enflamatuar lezyon olup olmaması, aknenin tedavisinin belirlenmesinde etkilidir. Akne oluşumunda, yağ bezlerinin aşırı aktivitesi, sebum üretiminin artışı, foliküler kanalda tıkanma ve ardından bakterilerin kolonizasyonu ile bağışıklık sisteminin uyarılması etkin rol oynar.

Akne (Sivilce) Belirtileri Nelerdir?

Sivilce, toplumda sıkça karşılaşılan bir durumdur. Akne belirtileri, sivilcenin tipine göre değişiklik göstermektedir. İşte akne durumuna örnekler:

• Siyah noktalar
• Beyaz uçlu sivilceler
• Ağrılı, büyük, sert yumrular şeklindeki sivilceler
• Ağrılı, irin dolu sivilceler
• Kırmızı renkte, küçük sivilceler

Bu farklı sivilce türlerinin belirtileri genellikle kızarıklık ve ağrı ile başlar. Zamanla, ağrı ve kızarıklık artabilir, koyu lekeler ve yara izleri ortaya çıkabilir.

Akne (Sivilce) Nedenleri

Sıklıkla ergenlik döneminde görülen sivilcelerin %15 ile %20’sinin orta veya şiddetli olduğu tespit edilmiştir. Gençlik döneminde başlayan sivilceler, 30 yaşına kadar devam edebilir ve bazı bireyler yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde de sivilce lezyonları yaşayabilirler. Akne oluşumunun temel nedeni genellikle kalıtım olarak kabul edilir, ancak beslenme alışkanlıkları, çevresel etmenler ve yaşam tarzı da önemli rol oynar.

Derideki gözeneklerin tıkanması, burada bulunan bakteriler için elverişli bir üreme ortamı oluşturur. Bakterilerin çoğalması ile birlikte iltihap gelişir ve akne oluşur. Akneye neden olan faktörler şunlardır:

• Genetik yatkınlık
• Yağ bezi aktivitesinin düzensizliği ve aşırı yağ üretimi
• Androjen metabolizmasındaki düzensizlikler
• Hormonal değişimler
• Bazı ilaçlar
• Sivilceleri sıkma, tahriş etme
• Sağlıksız ve zararlı beslenme
• Karbonhidrat ve yağ açısından zengin diyet
• Uygunsuz kozmetik ürün kullanımı
• Cilt temizliğinde dikkatsizlik
• Yağ ve ölü derilerle tıkanmış gözenekler
• Mekanik tahriş
• Nem veya güneş maruziyeti nedeniyle tahriş

Hormon seviyelerindeki değişimler, hormonal sivilcelerin meydana gelmesini artırır. Bunu etkileyen birkaç faktör vardır. Düzensiz uyku, hareketsiz bir yaşam ya da yetersiz sıvı alımı, hormonları etkileyerek akne oluşumuna neden olabilir.

• Stres
• Adet döngüsü
• A ve E vitamini eksikliği
• Fazla B vitamini alımı
• Ergenlik dönemi
• Doğum kontrol hapları
• Hamilelik
• Progesteron yüksekliği

Sivilcelerin ortaya çıktığı ilk dönem ergenlik olarak adlandırılır. Bu dönemde, androjen hormon düzeyi artar ve cildin yağ üretim kapasitesi yükselir. Yağ üretiminin artmasıyla, cilt yağlı bir hal alır ve yağ bezlerinin dışarı açılan kısımlarında hücreler, toz veya kozmetik kalıntıları birikerek gözenekleri tıkar. Aknenin oluşum süreci bu şekilde başlar. Tıkanmış gözeneklerde siyah veya beyaz noktalar oluşabilir ve burada bulunan bakterilerin çoğalmasıyla iltihaplanma gerçekleşebilir, bu da şişlik ve kızarıklıklara yol açabilir. Bu durum, genellikle yüz, sırt, alın, çene, burun veya omuz gibi yağlı bölgelerde ortaya çıkar.

Stres, doğrudan sivilce ile ilişkilendirilemeyebilir; ancak kişi stresli olduğu zaman, bilinçsizce saç diplerine, yüzüne, sırtına veya omuzlarına dokunabilir. Bu durum, mevcut sivilceleri tahriş ederek büyütebilir ya da yara haline getirebilir. Böylece, tedavi edilse bile kalıcı akne izleri ve lekeleri oluşabilir. Bu sorun, estetik açıdan rahatsız edici olmanın yanı sıra psikolojik olarak da olumsuz etki yaratır.

Adet dönemleri boyunca, aşırı androjen hormonu salgılandığından, sivilce çıkışı genellikle artış gösterir. Bu artış, genellikle yüz, alın, göğüs, çene ve boyun gibi bölgelerde meydana gelir.

Ergenlik döneminden sonra kalıcı sivilcelerin en yaygın sebeplerinden biri, aşırı kozmetik ürün kullanımıdır. Bu tür ürünlerin kullanımı sonrasında, hemen ya da birkaç ay içinde akne gelişebilir. Bu nedenle, kozmetik ürün seçiminde cildinize en uygun olanı ve olabildiğince az akne yapıcı olanı tercih etmelisiniz.

Ergenlik döneminde aşırı işlenmiş karbonhidrat ve yağ tüketimi de akne oluşumunu tetikleyebilir.

Uzun süreli ağız yoluyla alınan ilaçlar, antibiyotikler sivilceye neden olma riskini artırabilir. Antibiyotikler tarafından tetiklenen sivilceler tedaviye dirençli olabilir. Steroid ve aşırı B vitamini kullanımı da sivilce oluşumunu artırabilir veya var olan sivilceleri şiddetlendirebilir.

Cilt yapısı da akne gelişiminde önemli bir etkendir. Kendi kendine yağlı bir cilt, sivilce oluşumunu artırabilirken geniş gözenekler de sivilce oluşumunu tetikleyebilir. Ergenlik döneminde sıklıkla erkeklerde sivilce çıkarken, kadınlarda erişkin aknesi meydana gelir. Erişkin aknesi genellikle daha fazla iz ve iltihap bırakır.

Akne (Sivilce) Tedavisi

Aknenin tedavisi ve süreleri farklılık gösterebilir; ancak akne tedavi edilebilir bir durumdur. Uygun tedavi yönteminin belirlenmesi için bir uzmana danışılması önemlidir.

Tedavi süresi ve yöntemi, kişinin sağlık durumu, kullandığı ilaçlar, yaşı ve sivilcenin türüne göre şekillenir. Akne tedavisi için ağız yoluyla veya topikal olarak kullanılan birçok ilaç mevcuttur. Ancak bu ilaçların kullanımı için sınırlayıcı veya düşük tedavi eşiği önerilmektedir. Akne tedavisinde, aknenin kişinin yaşam kalitesi üzerindeki psikolojik ve fiziksel etkilerine de dikkat edilmelidir. Akne tedavisinde öne çıkan yöntemler şunlardır:

• Antibiyotikler
• İdame tedavisi
• Retinoidler
• Benzoil peroksit
• Fototerapi
• Drenaj
• Lazer tedavisi
• Adapalen
• Azelaik asidi

Sivilce İzleri

Sivilce problemi yaşayan bireylerin çoğunda, sivilceler ve yara izlerinin kalıcı olduğu gözlemlenmiştir. Sivilce izi tedavisi zordur ve kesin bir sonuç verilmesi mümkün değildir. Akne tedavisinde öncelikle bir doktor muayenesi gereklidir. Erken tedavi oldukça önemlidir; aknenin şiddeti, yayılımı ve süresi büyük bir rol oynar. Sivilce izi tedavisinde hastanın bağışıklık sistemi de önemli bir faktördür. Sivilce izi tedavisinde kullanılan başlıca yenileme yöntemleri şunlardır:

• Dermabrazyon
• Lazer
• Kimyasal peeling

Eğer sizin de akne izleriniz varsa ve bunlar sizi rahatsız ediyorsa, uzman bir sağlık kuruluşuna başvurarak dermatoloji uzmanından muayene olabilirsiniz. Doktorunuzun önerileri doğrultusunda cildinizin ihtiyaç duyduğu tedavi yöntemine başlayabilirsiniz.