Anal Fissür (Makat Çatlağı) Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Anal fissür (makat çatlağı), anüs bölgesinde meydana gelen küçük yırtıklar veya çatlaklar dolayısıyla dışkılama esnasında yoğun ağrı ve kanama ile kendini gösteren bir sağlık sorunudur. Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülebilen bu durum, genellikle kabızlık veya ishal sonucunda anüs çevresindeki cildin zorlanmasıyla meydana gelir. Makat bölgesindeki bu yaralar, dışkılama sırasında ciddi rahatsızlık hissine yol açarak günlük yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir.

Anal fissür (Makat Çatlağı) Nedir?

Makat bölgesinde (anüs) oluşan küçük yarıklar veya çatlaklar olarak tanımlanır. Bu durum, genellikle dışkılama esnasında ağrı ve kanama ile kendini gösterir. Anüs çevresindeki hassas dokuların zorlanması, tahrişi veya gerilmesi sonucunda oluşan bu yaralar, kişinin günlük yaşamını olumsuz yönde etkileyebilir.

Makat çatlakları çoğunlukla geçici olup birkaç hafta içinde kendiliğinden iyileşebilir. Ancak, altı haftadan uzun süren fissürler “kronik anal fissür” olarak adlandırılır ve tıbbi müdahale gerektirebilir. Bu durum, anal kaslarda spazmlara neden olarak iyileşmeyi zorlaştırabilir ve tekrarlayan ağrılara yol açabilir.

Her yaş grubunda görülebilen anal fissür, genellikle kabızlık, ishal veya doğum sonrası zorlanmalar dolayısıyla belirir. Kadınlarda doğum sonrası, erkeklerde ise ağır kaldırma ya da yanlış beslenme nedeniyle daha sık rastlanır.

Anal fissür (Makat Çatlağı) Belirtileri Nelerdir?

Anal fissür, genellikle dışkılama sırasında veya sonrasında şiddetli ağrı hissi ile kendini gösterir. Bu ağrı kısa süreli olabileceği gibi, bazen saatlerce sürebilir. Ağrının şiddeti, çatlağın derinliğine ve kas spazmına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Anal fissür belirtileri şunları içerir:

• Dışkılama sırasında veya sonrasında yoğun ağrı
• Makatta yanma ve batma hissi
• Dışkılama esnasında ya da sonrasında kanama (genellikle tuvalet kağıdında parlak kırmızı kan görülmesi)
• Anüs çevresinde hassasiyet ve kaşıntı hissi
• Makatta gözlemlenen küçük bir yırtık veya çatlak
• Dışkılama sırasında anal kaslarda spazm ve dışkının zorlanarak çıkması hissi

Anal fissür belirtileri bazen hemoroid (basur) ile karıştırılabilir. Ancak, anal fissürde ağrı genellikle dışkılama ile başlar ve uzun süre devam ederken, hemoroid daha çok şişlik ve basınç hissi ile karakterizedir.

Makat Çatlağına Ne İyi Gelir?

Makat çatlağının iyileşmesini hızlandırmak ve ağrıyı hafifletmek için bazı doğal yöntemler kullanılabilir. Beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi, su alımının artırılması ve dışkıyı yumuşatmaya yönelik çözümler, fissürün iyileşmesine katkıda bulunabilir. Makat çatlağına iyi gelen yöntemler şunlardır:

• Lif açısından zengin gıdalar tüketmek: Kabızlığı önlemek amacıyla meyve, sebze ve tam tahıllı gıdalar tercih edilmelidir.
• Yeterli su içmek: Günlük en az 2-3 litre su içmek, dışkıyı yumuşatarak anal bölgedeki baskıyı azaltabilir.
• Sıcak oturma banyosu yapmak: Günde 2-3 defa 10-15 dakika süreyle sıcak suya oturmak, kas spazmını azaltarak ağrıyı hafifletebilir.
• Düzenli dışkılama alışkanlığı edinmek: Tuvalet ihtiyacı ertelenmemeli ve aşırı ıkınmaktan kaçınılmalıdır.
• Hafif egzersiz yapmak: Düzenli yürüyüşler veya hafif egzersizler, sindirim sistemini destekleyerek dışkının daha kolay atılmasını sağlar.
• Baharatlı ve asitli gıdalardan uzak durmak: Makat bölgesini tahriş edebilecek gıdalardan kaçınılmalıdır.
• Krem veya merhem kullanmak: Doktor önerisi ile anüs kaslarını gevşetici kremler veya ağrı kesici merhemler kullanılabilir.

Bu yöntemler genellikle hafif ve orta dereceli anal fissürlerde iyileşmeyi destekleyebilir. Ancak, sürekli devam eden ağrı ve kanama gibi şikayetler mevcutsa, tıbbi müdahale gerekebilir.

Anal fissür (Makat Çatlağı) Neden Olur?

Anal fissürün en yaygın nedeni, anüs bölgesindeki cildin aşırı gerilmesi veya tahriş olmasıdır. Bu durum, anüs kaslarının sıkılaşmasına ve çatlakların meydana gelmesine yol açabilir. Çatlağın oluşumunu etkileyen birçok faktör bulunmaktadır ve bunlar çoğunlukla sindirim sistemi, dışkılama alışkanlıkları ve yaşam tarzı ile ilişkilidir. Makat çatlağına katkıda bulunan başlıca faktörler şunlardır:

• Kabızlık ve Sert Dışkılama: En yaygın nedenlerden biridir. Sert dışkı geçişi anal bölgedeki hassas cildi yırtabilir.
• Kronik İshal: Sürekli sulu dışkı, anal bölgeyi tahriş ederek fissür oluşumunu tetikleyebilir.
• Aşırı Ikınma: Dışkılama sırasında fazla ıkınmak, anüs kaslarının zorlanmasına ve çatlak oluşumuna neden olabilir.
• Doğum Yapma: Vajinal doğum sırasında anal bölge aşırı gerilebilir ve çatlak oluşabilir.
• Yanlış Beslenme: Lif açısından yetersiz beslenme, dışkıyı sertleştirerek anal bölgeye zarar verebilir.
• Enfeksiyonlar ve İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları: Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi iltihaplı bağırsak hastalıkları, makat bölgesinde hassasiyet oluşturarak fissürlere yol açabilir.
• Ağır Kaldırma veya Aşırı Fiziksel Aktivite: Karın içi basıncı artıran aktiviteler, anal bölgeye fazla yük bindirebilir.
• Uzun Süre Oturma: Uzun süre hareketsiz kalmak ve oturmak, kan dolaşımını yavaşlatarak makat bölgesindeki dokuların zayıflamasına sebep olabilir.
• Anüs Bölgesine Yapılan Travmalar: Anüs bölgesinin tahriş olması veya zorlanması, ciltte çatlak oluşumuna neden olabilir.

Bu nedenler göz önüne alındığında, dışkılama alışkanlıklarının düzenlenmesi, su alımının artırılması ve anüs bölgesinin korunması, anal fissür riskini önemli ölçüde azaltabilir.

Anal fissür (Makat Çatlağı) Tedavisi

Anal fissür tedavisi, hastalığın süresine ve şiddetine bağlı olarak farklılık gösterir. Akut fissürler genellikle birkaç hafta içerisinde kendiliğinden iyileşebilir, fakat kronik fissürlerde medikal veya cerrahi müdahale gerekli olabilir.

Akut Anal Fissür Tedavisi

Hafif ve kısa süreli fissürlerde, beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi, su alımının artırılması, sıcak oturma banyoları ve topikal kremler ile tedavi uygulanır. Dışkıyı yumuşatıcı ilaçlar veya lif takviyeleri önerilebilir.

Kronik Anal Fissür Tedavisi

Altı haftadan uzun süren ve iyileşmeyen fissürlerde, kas spazmını azaltmak için kas gevşetici kremler veya botoks enjeksiyonu uygulanabilir. Bazı durumlarda, bölgedeki kan akışını artırarak iyileşmeyi hızlandıran ilaçlar reçete edilebilir.

Eğer fissür uzun süredir iyileşmiyor ve yaşam kalitesini ciddi anlamda etkiliyorsa, cerrahi tedavi gerekli olabilir. Lateral internal sfinkterotomi adlı işlemle anal kaslar gevşetilerek fissürün iyileşmesi sağlanır. Bu yöntem, başarı oranı yüksek bir tekniktir.

Anal fissür tedavisinde erken teşhis ve uygun tedavi yöntemlerinin uygulanması, hastalığın kronikleşmesini ve ilerlemesini önlemek açısından büyük önem taşımaktadır.