Andropoz: Tanımı, Belirtileri, Tanı Yöntemleri ve Tedavi Seçenekleri

Yaşlandıkça erkeklerde sinirlilik, yorgunluk ve fiziksel güç kaybı gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Çoğu birey bu belirtileri yaşlanma sürecinin belirtileri olarak nitelese de, tıpta bu durum farklı bir şekilde tanımlanır. Andropoz, erkek menopozu olarak bilinen ve vücuttaki testosteron seviyelerinde görülen bir sendromdur. Sinsi bir başlangıçla ilerleyen bu durum, tüm erkekleri etkileyebilir ve vücudun doğal bir süreci olarak kabul edilir. Andropoz konusunda bilgi sahibi olmak, bu dönemi daha rahat atlatmaya yardımcı olabilir.

Andropoz Nedir?

Androjen hormonları, yani erkek cinsiyet hormonları, 30’lu yaşlardan itibaren vücutta azalmaya başlar. Yaş ilerledikçe her yıl testosteron seviyelerinde %1 oranında bir düşüş gözlemlenebilir. Özellikle serbest testosteron seviyelerindeki azalma tıbbi olarak belirgin bir süreçtir. Bu seviyelerdeki düşüş, andropoz sürecinin başlamasına ve çeşitli belirtilerin ortaya çıkmasına yol açabilir. Andropoz, genellikle 50 yaş ve üzerindeki erkekleri etkileyen yaygın bir sendromdur.

Andropoz, erkek menopozu olarak adlandırılsa da, menopoz ve andropoz arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Menopoz, kadınlarda yumurtlama döneminin sona erdiği ve hormon üretiminin ani bir düşüş yaşadığı bir süreçtir. Oysa andropoz, erkeklerde testosteron ve diğer androjen hormon seviyelerinin zamanla azalmasıyla gelişen bir durumdur.

Andropoz Belirtileri Nelerdir?

Andropoz kaynaklı belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Testosteron seviyesindeki düşüş, her erkeğin bağışıklık sistemi gibi faktörlere bağlı olarak farklı semptomlar yaratabilir. Bazı erkekler düşük testosteron seviyeleriyle yaşarken semptom yaşamayabilirken, semptomların oluşması durumunda aşağıda belirtilenler yaygın görülmektedir:

• Cinsel istekte azalma
• Erektil disfonksiyon
• Meme boyutunda artış veya dokuda şişkinlik
• Kısırlık
• Düşük kemik mineral yoğunluğu
• Uzunlukta azalma
• Aşırı terleme
• Sıcak basmaları
• Enerji ve motivasyon kaybı
• Depresyon eğilimi
• Konsantrasyon güçlükleri
• Uyku bozuklukları
• Kas kütlesinde azalma
• Yağ kütlesinde artış

Andropoz Neden Olur?

Andropoz, yaşlaşma ile birlikte ortaya çıkan ve düşük testosteron seviyeleriyle ilişkili bir süreçtir. Genellikle geç başlangıçlı hipogonadizm veya yaşa bağlı testosteron seviyelerindeki düşüş nedeniyle gelişir.

Hipogonadizm, vücuttaki gonadların çeşitli nedenlerle etkinliğinin azalması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Testisler erkek gonadlarıdır ve burada testosteron ile spermler üretilir. Hipogonadizm geliştiğinde, testosteron seviyelerinde de bir azalma meydana gelir. Bu durum, bilişsel ve fiziksel semptomlara yol açabilir ve andropozla yakından ilişkilidir.

Hipogonadizm, birincil ve ikincil olmak üzere iki türde sınıflandırılır. Birincil hipogonadizm, testis kaynaklı sorunlar nedeniyle hormonal üretimin azalmasıdır. İkincil hipogonadizm ise beyinde hipotalamus ve hipofiz bezindeki sorunlardan kaynaklanır. İkincil hipogonadizm, doğumsal ya da yaşa bağlı travma veya enfeksiyona bağlı olarak gelişebilir.

Andropozun gelişiminde diğer bir etken ise yaşla birlikte testosteron seviyelerindeki doğal azalmadır. Ergenlik dönemi öncesinde düşük seviyelerde olan testosteron, ergenlikle beraber artış gösterir ve birçok değişiklik başlatır. 30’lu yaşlarda azalırken, 50 yaş sonrası serbest testosteron seviyelerinde belirgin düşüş yaşanabilir. Bu durumu andropoz belirtilerini tetikleyebilir.

Andropoz Nasıl Tedavi Edilir?

Andropoz, ciddi semptomlar yaratmadığı sürece tedavi gerektirmeyen bir süreçtir. Ancak belirtiler artıp yaşam kalitesini düşürmeye başladığında hormon replasman tedavisi uygulanabilir. Bu tedavi, libido azalması, yorgunluk ve depresyon gibi durumları kontrol altında tutmayı sağlar.

Hormon replasman tedavisi, tıpta tartışmalı bir konudur. Performans artırıcı steroidler, sentetik testosteron olup vücutta yan etkilere yol açabilir. Sentetik testosteron kullanımı, prostat kanseri riskini artırabilir veya kanser hücrelerinin yayılmasını teşvik edebilir. Aynı zamanda kalp hastalığı riskini artırabileceği iddiaları bulunmaktadır. Bu nedenle bir tedavi planı içinde uygulanmadıkça testosteron alımından kaçınılması önerilir.

Andropoz yönetiminde yaşam tarzı değişiklikleri de önerilmektedir. Uygulanan bazı önlemlerle süreç daha tolere edilir hale getirilebilir. Düzenli egzersiz ve sağlıklı beslenme, gelişen semptomların etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir. Gerekirse antidepresan ilaçlar da kullanılabilir.