Diz Protezi: Tanımı, Ameliyat Süreci ve Sonrası Yaşam

Diz protezi, eklem hareketinin kısıtlandığı bireylerde meydana gelebilecek çeşitli sorunlara bağlı olarak uygulanan ve yaşam kalitesini artırmayı hedefleyen bir cerrahidir.

Diz protezi, bireylerin eklem hareketinin kısıtlanmasına yol açan problemler doğrultusunda uygulanan bir cerrahi girişimdir ve bu sayede yaşam kalitesinin artırılması sağlanır. Cerrahi işlem sayesinde diz eklemindeki ağrılar kontrol altına alınabilir ve eklemin işlevselliği artırılabilir. Operasyon sırasında diz bölgesindeki hasarlı kemik ve kıkırdak dokuların tek kullanımlık metal veya plastik eklem parçalarıyla değiştirilmesi sağlanır. Hangi protez modelinin uygun olduğuna karar verilmesi için eklem hareket açıklığı ve stabilizasyonu gözden geçirilir. Sonrasında, x-ray gibi görüntüleme teknikleri ile elde edilen veriler ışığında bir karar verilir.

Diz Protezi Nedir?

Diz protezi, diz bölgesindeki hasarlı iskelet yapılarının yerine yapay eklem veya protezlerin cerrahi olarak yerleştirilmesiyle gerçekleştirilen bir işlemdir. Kullanılan protezler metal, plastik veya polimer malzemeden oluşabilir ve yapay eklem normal diz ekleminin işlevlerini taklit edecek şekilde tasarlanmıştır. Hangi protezin tercih edileceği ise bireyin yaşı, vücut ağırlığı, aktiviteleri ve genel sağlık durumu gibi unsurlar göz önünde bulundurularak belirlenir.

Cerrahi olarak eski hasarlı kemik ve kıkırdak dokusunun çıkarılması ve protezin yerleştirilmesi işlemi ortalama 2 saat süren bir ameliyattır. Ameliyat sonrası iyileşme ve rehabilitasyon süreci ise birkaç ay boyunca devam edebilir. Bu işlem, diz artroplastisi olarak da bilinmektedir. Diz artroplastisi ameliyatları, ortopedi uzmanları tarafından sıkça gerçekleştirilen işlemler arasında yer alır.

Diz Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Operasyon öncesinde hekimler, bireylerin genel sağlık durumlarını değerlendirmek ve anestezi risklerini belirlemek amacıyla detaylı muayene ve tıbbi testler gerçekleştirebilir. Hastanın sağlık geçmişinin incelenmesi, kapsamlı bir fizik muayene, kan testleri ve görüntüleme yöntemleri bu süreçte uygulanabilecek yöntemlerdir. Tıbbi geçmiş alımında, hekimler hastanın daha önce geçirdiği operasyonlar ve mevcut kronik sağlık sorunlarını sorgular. Aynı zamanda sürekli kullanılan ilaçlar ve varsa takviye gıdalar da göz önüne alınmalıdır. Hangi ilaçların devamına ve hangilerinin kesileceğine ise hekimler karar verir.

Eğer hekim, hastanın diz protezi için uygun olduğuna kanaat getirirse, ameliyat için bir tarih belirlenir. Ameliyat günü, hastaya anestezi verilerek cerrahi müdahale sırasında ağrının hissetmemesi sağlanır. Genel olarak 1-2 saat süren diz artroplasti ameliyatında cerrah, diz bölgesinde uzun bir kesi açar. Cilt ve kas dokularının kenara çekilmesi ile dizin kemik ve kıkırdak yapısı ortaya serilir. Hasarlı doku temizlenerek protez yerleştirilir. Protez doğrudan yerine monte edildikten sonra, cerrah dikişlerle bölgeyi kapatarak cildi birleştirir ve uygun bir sarma uygular.

Diz protez ameliyatları toplam ya da kısmi replasman şeklinde gerçekleştirilebilir. Total diz replasmanında, diz bölgesinin her iki eklem yüzeyine müdahale edilerek tam bir protez yerleştirilir. Genellikle 1-3 saat içerisinde tamamlanan bu işlem en sık uygulanan diz protezi operasyonudur.

Kısmi diz eklemi replasmanı, dizin yalnızca bir eklem yüzeyine müdahale edilmesiyle gerçekleşir. Bu tür ameliyatlarda daha az kemik ve eklem dokusuna müdahale yapıldığı için dizde gerçekleştirilen kesiler total replasman ameliyatına göre daha küçük olabilir.

Operasyon sonrası hastanın yaşam bulguları, hastane personeli tarafından dikkatle izlenir. Anestezinin etkisi geçtikte, hastanın hafif bir ağrı ya da bacakta tutukluk hissetmesi normaldir. Bu ağrıyı kontrol altında tutmak için çeşitli ağrı kesiciler, damar yoluyla ya da kas içine uygulanabilir. Operasyon sonrası ağrının yönetimi ve hareketsizlik nedeniyle oluşabilecek pıhtılaşma risklerini azaltmak için hekimler gerekli ilaçları reçete edebilir.

Kompilasyonları önlemek için, erken hareket ve fizik tedavi uygulamaları başlatmak da önemlidir. Hastaların çoğu, operasyonun ilk gününde fizik tedaviye başlanmasıyla diz bölgesindeki kan akışının desteklenmesini sağlar.

Hastanın sağlık durumu değerlendirildikten sonra hekim, taburculuk tarihini ve fizik tedavi frekansını belirler.

Diz Protezi Ameliyatı Kimler İçin Uygundur?

Diz protezi ameliyatı, yaşam kalitesini artırmak isteyen bireylerde uygulanabilir. Aşağıdaki şikayetlerden bazıları, operasyon gerektirebilir:

• Yürüme, merdiven çıkma, araç kullanma ya da sandalye ile kalkma gibi günlük aktiviteleri ciddi şekilde kısıtlayan ağrılar ya da tutukluk
• Dinlenme esnasında ya da uyku sırasında dahi hissedilen kalıcı orta düzeyde ağrı
• Tıbbi tedavi ya da istirahatle geçmeyen dizdeki şişlik ve kronik iltihaplanma
• Dizde belirgin deformasyonların varlığı
• Günlük aktivitelerdeki kısıtlamalar nedeniyle gelişen ruh sağlığı sorunları gibi depresyon belirtileri

Ayrıca, osteoartrit, romatoid artrit veya travma sonrası artrit gibi dizle ilgili sağlık sorunları olan fakat mevcut tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınamayan hastalarda da diz protezi ameliyatı düşünülebilir.

Diz protezi ameliyatına uygunluk kriterleri şunlardır:

• Diz ağrısının günlük aktiviteleri ne derecede etkilediği
• Diz bölgesindeki kemik ve eklem yapılarındaki hasarın seviyeleri
• İlgili kişinin yaşı
• Kişinin genel sağlık durumu

Diz protez ameliyatı, genel olarak 55 yaş ve üzerindeki bireylere uygulanmaktadır, ancak gerekirse daha genç bireylerde de gerçekleştirilmesi mümkündür.

Diz Protezi Ameliyatı Sonrası Yaşam

Diz protezi ameliyatı geçiren pek çok kişi, özellikle total replasman sonrası diz bölgesindeki ağrılarının azaldığını ifade etmektedir. Ancak yeni protezlere adapte olmak için bir süre gerekecektir. İyileşme sürecinin optimum şekilde yönetilmesi için fizik tedavi seanslarına özen gösterilmelidir. Araştırmalar, diz protezlerinin uzun süre fonksiyonunu koruyabileceğini ortaya koymaktadır.

Operasyon sonrası kişinin dizine tam anlamıyla hakim olabilmesi genellikle 6-12 aylık bir süreç gerektirir. Fizik tedavi uygulamaları, hastanın en kısa zamanda mobilize olmasını hedeflemektedir. Başlangıçta yürümeye yardımcı cihazlar kullanılmakta, ardından diz yeterince güçlendikçe desteksiz hareket etmeye geçilir. Yaklaşık 12 haftalık bir sürecin ardından, birçok birey günlük aktivitelerini ve çeşitli egzersizleri gerçekleştirebilecek duruma gelir. İyileşme sürecinde hangi egzersizlerin yapılacağı ve hangi uygulamaların gerekli olduğu hakkında sağlık çalışanlarıyla koordine olmak önemlidir.

Diz protezi, zamanla aşırı kullanım veya çeşitli sağlık problemleri sonucu oluşan diz eklem sorunlarını gidermek amacıyla yapılan bir uygulamadır. Diz protezi ameliyatının size uygun olup olmadığı hakkında bilgi almak için sağlık kuruluşlarına başvurarak uzman hekimlerden destek almanız önerilir.