Liken Planus Nedir? Belirtileri, Tanısı ve Tedavi Yöntemleri

Liken planus, genellikle ciltte, bazen de ağız ve genital bölge gibi mukoza alanlarında ortaya çıkan kronik bir deri hastalığıdır. Kaşıntılı, kırmızı veya mor lezyonlarla kendini gösteren bu durum, genellikle 30-60 yaş aralığında görülmekle birlikte, her yaşta meydana gelebilen yaygın bir sağlık sorunudur. Liken planus bulaşıcı değildir; ancak bazı araştırmalar, Hepatit C gibi enfeksiyon hastalıklarının bu durumun gelişiminde etkili olabileceğini göstermektedir. “Liken planus nedir, nedenleri, belirtileri, tanı ve tedavi yöntemleri nelerdir?” gibi konular bu yazının devamında ele alınmaktadır.

Liken Planus Belirtileri Nelerdir?

Ciltte, ağızda veya genital bölgede kırmızı ve mor lezyonlar, liken planusun başlıca belirtileridir. Semptomlar kişiden kişiye değişebilir. Liken planusun başlıca belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Cilt ve genital bölgede küçük, pürüzsüz yüzeyli, parlak, mor veya pembe renkli 3-5 mm boyutunda kabarcıklar,
• Genellikle vücudun küçük bir alanında başlayan ve zamanla yayılabilen lezyonlar,
• Çoğunlukla simetrik yerleşimli lezyonlar,
• Kaşıntılı kabarcıkların genellikle bilekler, sırtın alt kısmı ve ayak bileklerinde görülmesi,
• Ağız içinde beyaz, genelde ağrılı lezyonlar,
• Bazı durumlarda lezyonların patlayarak kabuklanması.

Ayrıca, lezyonların üzerinde ağa benzeyen beyaz çizgiler de liken planusun başlıca semptomları arasındadır.

Liken Planus Neden Olur?

Liken planus, bağışıklık sisteminin cilt veya mukoza tabakasına hata ile saldırması sonucu ortaya çıkar. Ancak, bilim insanları liken planusun bir otoimmün hastalık olmadığını belirtmektedir. Kesin bir neden bilinmese de, genetik yatkınlığın bu hastalığın gelişiminde etkili olabileceği söylenebilir. Hastaların yaklaşık %1-2’sinde aile öyküsünde liken planus gözlemlenebilir. Liken planusun başlıca nedenleri şunlardır:

• Genetik faktörler: Genetik yatkınlık, liken planusun gelişiminde önemli bir rol oynar. Araştırmalar, kalıtsal olarak aktarılabilen bazı bağışıklık hücrelerinin bu duruma sebep olabileceğini göstermektedir.
• Viral enfeksiyonlar: 2021 yılında yapılan bir çalışmada, Hepatit C virüsünün liken planusun en önemli nedenlerinden biri olduğu belirtilmiştir. Liken planus hastalarında Hepatit C enfeksiyonunun görülme oranı, toplumun geri kalanına oranla yaklaşık 5 kat daha fazladır.
• Alerjik reaksiyonlar: Bazı çalışmalar, diş tedavisinde kullanılan altın ve bakır gibi metallerin ağızda liken planus lezyonlarının oluşmasına katkıda bulunabileceğini ortaya koymaktadır.
• Kullanılan bazı ilaçlar: Yüksek tansiyonu düşürmek için kullanılan bazı idrar söktürücü ilaçlar, liken planusa neden olabilir.

Liken Planus Nasıl Teşhis Edilir?

Liken planus tanısı için uzman bir dermatolog, öncelikle hastanın tıbbi geçmişini ve semptomlarını değerlendirir, ardından fiziki muayene ile lezyonları inceler. Gerekli görürse, doktor bazı tetkikler isteyebilir. Tanı sürecinde kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

• Biyopsi: Liken planus hastaları, hastalığın cilt kanserine dönüşme riski konusunda endişeli olabilir. Ancak liken planus kanserle ilişkilendirilmez; uzmanlar, kanser olasılığını ortadan kaldırmak için lezyonlardan parça alarak incelemeye gönderebilir.
• Alerji testi: Liken planus bazı alerjenlerden kaynaklanabileceğinden, tanıyı doğrulamak için alerji testlerinden yararlanılabilir.
• Enfeksiyon tarama testleri: Liken planusun nedeni enfeksiyon hastalıkları olabileceği için, doktorlar kan testleri ile Hepatit C gibi virüslerin varlığını araştırabilir.

Liken Planus Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Günümüzde liken planus için kesin bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır, çünkü çoğu zaman semptomlar birkaç ay ya da yıl içinde kendiliğinden iyileşir. Ancak bazı vakalar, semptomların kaşındırıcı ve rahatsız edici olabileceği için bazı tedavi yöntemleri kullanılabilir. Bu yöntemler arasında şunlar yer alır:

• Kaşıntıyı hafifletmeye yarayan alerji karşıtı ilaçlar,
• Kızarıklık ve şişliği hafifletmeye yardımcı kremler,
• Doktor tarafından reçete edilen bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar,
• Doktor tarafından reçete edilen retinoid benzeri ilaçlar, vücudun daha fazla kolajen ve kan damarı üretmesine yardımcı olur.

Bunun yanı sıra, günümüzde liken planus tedavisinde ultraviyole ışınları kullanarak yapılan fototerapi de yaygın bir yöntemdir. Bu tedaviyle, lezyonlara birkaç hafta boyunca haftada iki ya da üç kez ultraviyole ışınları uygulanır. Uzman bir doktor tarafından uygulanması gereken bu tedaviye ek olarak, evde uygulanabilecek bazı yöntemler de semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir. Bu öneriler şunlardır:

• Ilık duş almak, semptomları hafifletebilir.
• Lezyonların üzerine yumuşak ve nemli bir bez koymak kaşıntıyı azaltabilir.
• Lezyonları kaşımamak önemli; kaşımak semptomları şiddetlendirebilir.
• Stres, liken planus semptomları üzerinde olumsuz bir etki yaratabileceğinden, stresi yönetmek ve rahatlatıcı aktiviteler yapmak faydalı olabilir.
• Likens planus bazı durumlarda ağız-diş muayeneleri sırasında tespit edilebilir. Düzenli muayeneler erken teşhis için önemlidir, ayrıca hijyen önlemleri ile bu durumu önlemek de mümkündür.

Bunlara ek olarak, bazı yiyecek ve içecekler ya da ilaçlar alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Bu nedenle, liken planusu tetikleyebilecek çevresel faktörlerden kaçınmak da semptomları hafifletebilir.

Liken Planus Hastası Nasıl Beslenmeli?

Liken planus hastalarında beslenme alışkanlıklarında yapılacak değişiklikler, semptomları yönetmeye yardımcı olabilir. Bu hastalık, bağışıklık sistemi hücrelerinin cilde ve mukozaya saldırması sonucu ortaya çıkar. Bu nedenle, hastaların beslenme listelerinde bağışıklık sistemini güçlendirecek sebze ve meyvelere ağırlık vermesi önerilir. Ayrıca, düzenli su tüketimi ağızdaki ağrı gibi belirtileri hafifletirken, toksinlerin atılmasını da kolaylaştırır. Liken planus hastalarının antienflamatuar ve antioksidan bakımından zengin gıdaları sıkça tüketmesi, bağışıklık sistemini güçlendirmeye ve semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir.