Yüksek Riskli Gebelik (Perinatoloji): Risk Faktörleri, Komplikasyonlar ve Tedavi Yöntemleri

Gebelik; anne ve fetüs sağlığının titizlikle izlenmesi gereken bir süreçtir.

Gebelik, anne vücudunda fetüsün sağlıklı bir şekilde gelişimi için çeşitli değişimlerin meydana geldiği bir dönemdir. Anne, mevcut sağlık durumları ya da bu süreçte ortaya çıkabilecek yeni rahatsızlıklar nedeniyle ciddi komplikasyonlar yaşayabilir. Bu tür komplikasyonların yüksek olasılığı, gebeliğin yüksek riskli olduğunu gösterir. Perinatoloji, riskli gebelikler üzerine odaklanan bir tıp dalıdır.

Riskli ve Yüksek Riskli Gebelik Nedir?

Riskli gebelik, doğum yapacak kişinin hem hamilelik öncesi hem de hamilelik sırasında birçok sağlık sorunu yaşaması durumunda ortaya çıkar. Fetüsteki kromozomal bozukluklar ve yapısal anomaliler de gebeliğin riskli kabul edilmesine yol açabilir. Perinatoloji, riskli gebeliklerde anne ve fetüs sağlığını değerlendirmek amacıyla ayrıntılı testler uygulayan bir uzmanlık alanıdır. Bu alanda eğitim almış kadın hastalıkları ve doğum doktorları, yüksek riskli gebelikleri yönlendirmek ve desteklemek için hizmet verir.

Riskli ve Yüksek Riskli Gebeliğe Ne Sebep Olur?

Riskli gebelik, anne ya da fetüsün sağlık sorunları nedeniyle ortaya çıkabilir. İşte riskli gebeliğe neden olabilecek bazı durumlar:

• Gebelik öncesinde mevcut sağlık sorunları
• Gebelik esnasında gelişen sağlık problemleri
• Tütün, alkol ve uyuşturucu kullanımı gibi zararlı alışkanlıklar
• 35 yaşından büyük veya 17 yaşından küçük olma durumu

Hamilelik öncesinde var olan sağlık sorunları, gebelikte komplikasyon yaşama olasılığını artırabilir. Bu sorunlar arasında sıkça görülenler şunlardır:

• Lupus, MS gibi otoimmün hastalıklar
• Diyabet
• Yüksek tansiyon
• Böbrek hastalığı
• AIDS
• COVID-19
• Aşırı zayıflık (Vücut Kitle İndeksi’nin 18,5’tan az olması)
• Obezite
• Depresyon gibi zihinsel sağlık problemleri
• Tiroit hastalıkları
• Polikistik Over Sendromu (PCOS)
• Kan pıhtılaşma bozuklukları
• Fibroid gibi rahim içindeki yapısal sorunlar

Ayrıca, hamilelik sırasında gelişebilecek bazı durumlar da komplikasyon riskini artırabilir. İşte o durumlar:

• Fetüsta yapısal bozukluk veya genetik hastalık bulunması
• Fetüsün gelişiminde gerilik
• Gestasyonel diyabet
• Çoğul gebelik
• Eklampsi veya preeklampsi durumu
• Önceki gebeliklerde yaşanan erken doğum gibi komplikasyonlar

Riskli ve Yüksek Riskli Gebeliğin Belirti ve Semptomları Nelerdir?

Yüksek riskli gebeliklerde annede bazı ciddi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu belirtiler, hayatı tehdit edebilecek durumların işareti olabilir. Aşağıdaki belirtilerden herhangi birini gösteren gebelerin hemen doktora başvurması önemlidir:

• Geçmeyen karın ağrısı
• Göğüs ağrısı
• Baş dönmesi veya bayılma
• Aşırı yorgunluk
• Bebek hareketlerinin azalması ya da durması
• 38 derece ve üzeri ateş
• Kalp çarpıntısı
• Aşırı mide bulantısı veya kusma
• Geçmeyen veya kötüleşen baş ağrısı
• Yüz ve uzuvlarda şişlik, kızarıklık, ağrı
• Anne veya fetusa zarar verme düşünceleri
• Nefes darlığı
• Vajinal kanama

Hamilelik Hangi Yaşta Yüksek Riskli Kabul Edilir?

Yaş, gebelikte risk faktörlerinden biridir. Anne yaşı 35’in üzerinde veya 17’nin altında ise gebelik yüksek riskli kabul edilir.

35 yaşından büyük kadınlarda gestasyonel diyabet, preeklampsi gibi komplikasyonların görülme olasılığı daha fazladır. 17 yaşından küçük gebelerde ise anemi, cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve erken doğum gibi sorunlarla sıkça karşılaşılır. Ayrıca, bu yaş grubundaki anne adaylarının doğum öncesi ve sonrası sağlık takibi eksik olma ihtimali daha yüksektir, bu da gebeliğin riskli olmasının başka bir nedenidir.

Yüksek Riskli Gebeliğin Olası Komplikasyonları Nelerdir?

Yüksek riskli gebelikler, ciddi sağlık sorunları ile karşılaşma riski taşır. Riskli gebeliklere bağlı olabilecek komplikasyonlar arasında şunlar bulunmaktadır:

• Preeklampsi: Anne adayının kan basıncının yükselmesi ile karakterize olan bir durumdur. Preeklampsi, fetal gelişimde gerilik, erken doğum ve plasenta sorunlarına yol açabilir. Bu durumun olduğu gebeler yakından izlenmelidir.

• Eklampsi: Preeklampsi durumu geçiren hastada nöbet geçirme ile karakterize bir durumdur. Eklampsi, hem anne hem de bebeğin sağlığını ciddi bir şekilde tehdit edebilir ve acil tıbbi müdahale gerektirir.

• Erken Doğum: 37. haftadan önce doğumun gerçekleşmesidir. Erken doğan bebeklerde solunum problemleri ve gelişim geriliği gibi riskler daha fazladır.

• Sezeryan Doğum: Anne karnına kesik atılarak rahme ulaşılması ve bebeğin buradan çıkarılması işlemidir. Sezeryan doğum, normal doğuma göre komplikasyon riski açısından daha yüksektir.

• Doğum Anında Aşırı Kanama: Doğum sırasında az miktar kanama normaldir, ancak riskli gebeliklerde bu miktar aşırı olabilir ve annenin yaşamını tehdit edebilir.

• Düşük ya da Yüksek Doğum Ağırlığı: Zamanında doğan bebeklerin 2500 gramın altında olması düşük, 4000 gramın üstünde olması ise yüksek doğum ağırlığı olarak adlandırılır. Her iki durumun da kendine özgü riskleri vardır.

• Yapısal Anomaliler: Yüksek riskli gebeliklerde fetusta yapısal anomali görülme ihtimali yüksektir. Ayrıca, fetüsteki yapısal bozukluklar gebeliği riskli hale getirebilir.

• Düşük ve Ölü Doğum: Riskli gebelikler, anne veya fetüs kaynaklı sorunlarla düşük veya ölü doğum riskini artırabilir.