Yumurta Rezervi ve Kalitesini Geliştirmek İçin 11 Sorunun Cevabı

Kadınların yumurta rezervi, yaş ilerledikçe azalmaktadır.

Kadınlardaki yumurta rezervi, çocuk sahibi olabilme potansiyeli açısından sadece yumurta sayısının değil, kalitesinin de önemli olduğunu vurgulayan Anadolu Sağlık Merkezi Tüp Bebek Merkezi Direktörü Doç. Dr. Tayfun Kutlu ve Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Dr. Ebru Öztürk Öksüz, kadınlardaki yumurta rezervi ile ilgili en çok merak edilen sorulara açıklık getirdiler…

Bir kız çocuğu doğduğunda ortalama kaç yumurta ile dünyaya gelir?

Bir kız bebek doğduğunda yumurtalıklarındaki yumurta sayısı yaklaşık 1.5 – 2 milyon civarındadır. Bu miktar ergenliğe kadar azalma gösterir ve 300-400 bine düşer. Kadınlar, adet döngüleri sırasında her ay yumurtlarlar. Doğurgan oldukları dönemlerde yumurta sayısı 300-400 bin arasında değişir. Her ay bu yumurtalardan birkaçı kullanılır ve yumurtalar tükendiğinde menopoz süreci başlar.

Neden yumurta rezervi zamanla azalır?

Her ay yaklaşık 1000 yumurta olgunlaşmaya çalışır, ancak genellikle sadece 1 veya 2 yumurta öne çıkar. Kadınlar 1.5-2 milyon yumurta ile doğsalar da her ay 1000 boyunca yumurta kaybı yaşanır. Her kadın aynı sayıda yumurta ile doğmadığı ve ergenliğe de aynı sayıda yumurta ile girmediği için doğurganlık süreleri farklılık gösterir.

Yumurta rezervinin azalmasını etkileyen faktörler nelerdir?

Yumurta rezervinin azalmasını etkileyen birçok faktör mevcuttur. Öncelikle, doğduğumuzda sahip olduğumuz yumurta sayısı genetik bir şans olarak değerlendirilmelidir. Genetik olarak daha fazla yumurtayla doğanlar, zamanla yumurta kaybetse bile doğurganlık sürelerini uzatabilirler. Ancak, sigara kullanımı, stres ve yaş gibi faktörler bu rezervi olumsuz etkileyebilir. Yumurtalıklarla ilgili operasyonlar ve bazı ilaç kullanımları da rezervin azalmasına sebep olmaktadır. Kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ve radyoterapi gibi yöntemler, vücuttaki kritik hücreleri etkileyerek doğurganlık süresini kısaltır.

Yumurta rezervinin azalması hangi yaştan sonra hızlanmaya başlar?

Önceleri 40 yaş riskli bir yaş olarak kabul edilmekteydi; ancak şimdi 37 yaşın daha kritik olduğu düşünülüyor. Güncel veriler, 35 yaşından sonra yumurta rezervinin hızla azaldığını göstermektedir. Kadınlarda yumurta kalitesindeki bozulmalar da daha erken yaşlarda ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle, bebek sahibi olmak isteyen kadınların 35 yaşından itibaren daha hızlı adımlar atması önemlidir.

Bundan 10 yıl önceye kıyasla ciddi yumurta rezerv düşüklüğü ya da erken menopoz riski daha fazla gözlemlenmektedir. Bu yüzden bebek sahibi olmak için 35 yaş sınırını geçmeme önerisi artmaktadır.

Yumurta rezervinin hızla azalmasının nedenleri nelerdir?

Ailede erken menopoz geçmişi, anneler, teyzeler veya kardeşler gibi kadın akrabalarda genetik olarak yumurta rezervi azlığına yönelik bir eğilim olduğunu gösterebilir. Kemoterapi gerektiren hastalıklar yaşayan kadınlar, yumurta rezervlerinin değerlendirilmesi ve gerekirse dondurulması amacıyla önceden değerlendirilmelidir. Ayrıca, sağlıklı beslenme ve sigara kullanımından kaçınmanın önemini de unutmamak gerekir.

Bu rezerv ne zaman “yetersiz” kabul edilir?

Yumurta rezervi az olan bir kadını genel bir perspektiften değerlendirmek önemlidir. Evli olma süresi, çocuk sahibi olma isteği ve eşin sperm durumu gibi faktörlerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. 20 yaşındaki bir kadınla 40 yaşındaki bir kadına yaklaşım farklı olmalıdır. 20 yaşındaki bir kadını birkaç ay boyunca gözlemleyebilirken, 40 yaşındaki bir kadın için daha radikal tedavi yöntemleri gerekli olabilir. Bu nedenle, hastaların doğurganlık sürelerinin iyi değerlendirilmesi büyük önem taşımaktadır.

Yumurta rezervinin azalması belirtileri nelerdir?

Ultrason ile hastanın yumurtalıklarındaki yumurta sayısı değerlendirilerek, yumurta rezervinin yaşına uygun olup olmadığı belirlenebilir. Anti-Mullerian Hormonu (AMH) gibi hormon testleri de yumurta rezervi hakkında güvenilir bilgiler sunmaktadır. Ayrıca, adetin ikinci veya üçüncü günü FSH ve E2 değerlerinin birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir.

Yumurta rezervinin azalmasını önlemek için neler yapılabilir?

Kontrol edemediğimiz birçok faktör mevcut. “Stresten uzak durun” demek kolaydır; ancak bunu başarmak zordur, özellikle de çalışan bir kadın için. Yine de egzersiz yapmak, yumurta kalitesini artırabilir. Sağlıklı beslenme, düzenli spor, yeterli protein alımı, sigara içmemek gibi yaşam tarzı değişiklikleri, yumurta rezervinin kalitesini olumlu yönde etkileyebilir. Özellikle 40 yaş sonrası bazı antioksidan ilaçların kullanılması önerilmektedir.

Yumurta sayısından ziyade kalitesi daha mı önemlidir?

Kesinlikle. Yumurta kalitesi en önemli faktördür. Yumurta sayısının herhangi bir anlamı, sürecin ne kadar rahat ilerleyeceği ile ilgilidir. Gebelik açısından, 10 tane kalitesiz yumurtadan çok, 2 tane kaliteli yumurtanın varlığı tercih edilir. Yumurta sayısının azalması uyarı niteliği taşır; ancak yaş en önemli faktördür. Değerlendirmeler yapılırken, yaş, yumurta rezervi, evlilik süresi ve gebelik geçmişi gibi tüm faktörler gözetilmelidir.

Doğum için en uygun yaş aralığı nedir?

25-35 yaş aralığı, doğum için en ideal zaman olarak kabul edilmektedir. Zaman geçtikçe metabolizma yavaşlar. Bebek sahibi olmak isteyen çiftlerin, yaş faktörünü dikkate almaları önerilir.