“Bebeklerde Ek Gıdaya Geçiş: İlk Ne Verilmeli ve Nasıl Yapılmalı?”
Bebeklerde Ek Gıdaya Geçiş Tablosu
Yenidoğan bebekler için en kritik besin kaynağı olan anne sütü, bebek gelişiminin ilk 6 ayında gerekli vitamin ve mineralleri sağlayan yegâne besindir. Her zaman hazır ve taze olan anne sütü, bebeğin bağışıklık sistemini güçlendirirken, dış dünyaya karşı da koruma sağlar. Emzirme, anne sağlığı için de faydalıdır; doğum sonrası ilk gelen süt, bebek için en doğal aşılardan biri olarak kabul edilir ve anne-bebek arasındaki bağın güçlenmesine yardımcı olur.
0-6 ay arasında yenidoğan bebeklerin başka bir besin kaynağına ihtiyacı yoktur; zira anne sütü aynı zamanda su ihtiyacını da karşılar ve bebek tarafından kolayca sindirilir. Araştırmalar, bu dönemde düzenli emzirilen çocukların kanser, anemi, diyabet ve astım gibi hastalıklara yakalanma oranlarının çok daha düşük olduğunu göstermektedir.
Peki, anne sütünden sonra ek gıdaya geçiş nasıl ve ne zaman olmalıdır? Ek gıda geçişinde neler önerilmektedir? Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar ve yeni annelerin sıkça sorduğu sorular burada yanıtlanmaktadır; keyifli okumalar!
Kesin bilgiler ve sağlıklı sonuçlar için bir doktora danışın. Bu içerik reçete niteliği taşımaz.
| Aylar | Tavsiye Edilen Besinler | Kaçınılması Gerekenler |
| 6. Ay | Pirinç lapası, havuç püresi, kabak püresi, elma püresi, armut püresi | Tuzlu gıdalar, şekerli yiyecekler, bal, inek sütü |
| 6-8 Ay | Yoğurt, yumurta sarısı, tavuk püresi, muz püresi, patates püresi | Çiğ sebzeler, sert meyveler |
| 8-10 Ay | Yumuşak meyveler, yumuşak sebze parçaları, küçük köfteler, balık | Çiğ kabuklu deniz ürünleri, sert parçalar |
| 10-12 Ay | Aile yemeklerinden küçük porsiyonlar, peynir, tam tahıllı ekmek, makarna | Sert ve boğulma riski taşıyan yiyecekler (fındık, üzüm) |
Bebeklerde ek gıdaya geçiş ve takviye ürünler konusunda doğru bilgi için doktorunuza danışın.
Bebeklerde Ek Gıdaya Ne Zaman Başlanmalı?
Bebeklerde ek gıdaya geçiş süreci, erken ya da geç olması açısından dikkat edilmesi gereken bir konudur. Eğer geç başlanırsa, bebekte gelişim sorunları ortaya çıkabilirken; erken geçişte ise -ki ilk 6 ay boyunca tüm ihtiyaçları anne sütü ile karşılanmaktadır- sindirim sorunları, alerji ve ishal gibi sorunlar yaşanabilir.
Ek gıdaya geçiş için en erken 6. ay önerilmektedir. Bu süre zarfında yalnızca anne sütü verilmeli; yetersiz kaldığında devam sütü tercih edilmelidir. Uzmanların tavsiyesi, 6. aydan sonra emzirmenin 2 yaşına kadar sürdürülmesidir.
Eğer bebeğiniz yeterince emzirdiğiniz halde doymuyorsa ve hala açlık belirtileri gösteriyorsa, ek gıda dönemi başlamış olabilir. 6-8. aylar ek gıdaya geçiş süreci olarak tanınmaktadır ve başlangıçta 2 çay bardağını geçmeyecek şekilde ek gıda verilmelidir; bununla birlikte doktor onayı almak önemlidir.
Ek gıdaya geçişte dikkat edilmesi gereken 3 kural vardır. Her yeni ek gıdaya karşı bebeğin alerjisinin olup olmadığını test etmek gereklidir. İlk 3 gün boyunca aynı gıdayı verip, bebeğinizin tepkilerini gözlemlemelisiniz. Eğer bir reaksiyon yoksa, ilgili gıdayı güvenli olarak kaydedebilir ve yeni gıdaları deneyebilirsiniz.
Ek gıdaya hangi besinlerle başlanmalı? Sebze ve meyve püreleri en çok önerilen ilk gıda çeşitleridir. İyi pişirilmiş tahıllar da ek gıda sürecinde tercih edilebilecek gıdalardandır.
Dünya Sağlık Örgütü
6. ayda yeterli ve güvenli tamamlayıcı (katı) gıdalara başlanmalı ve 2 yaşına kadar emzirmeye devam edilmelidir.
Çocuğun beslenme sıklığını artırın: 6-8 aylık bebekler için günde 2-3 öğün; 9-23 aylık bebekler için günde 3-4 öğün; gerektiğinde 1-2 ek ara öğün önerilmektedir.
Kaynak: www.who.int
Bebeklerde Ek Gıdaya Geçiş
- 6. aydan itibaren 8. aya kadar %70 anne sütü, %30 ek gıda,
- 9. aydan sonra %60 anne sütü, %40 ek gıda,
- 1 yaş sonrası %50 anne sütü, %50 ek gıda şeklinde olmalıdır.
| Yaş Aralığı | Anne Sütü (%) | Ek Gıda (%) |
|---|---|---|
| 6-8 ay | 70 | 30 |
| 9-12 ay | 50 | 50 |
| 1 yaş ve sonrası | 50 | 50 |
Her bebeğin gelişim süreci farklılık gösterebilir; bu nedenle ek gıdaya geçiş zamanı için kesin bir kanaate varmadan önce doktorunuza danışmanızı öneririz.
Bebeklerde Ek Gıdaya Geçiş Belirtileri
Ek gıdaya geçiş, bebeğinizin beslenme sürecinde önemli bir aşamadır. Bebeklerin ek gıdaya geçişe hazır olup olmadığını anlamanın bazı işaretleri vardır. İşte, bebeğinizin ek gıdaya geçişe hazır olduğunu gösteren belirgin belirtiler:
Başını Dik Tutma ve Destekle Oturma
Bebeğiniz, başını dik tutabiliyor ve desteksiz veya az destekle oturabiliyorsa, ek gıdaya geçiş için hazır demektir. Bu, yutma ve çiğneme becerilerinin geliştiğini gösterir.
Ağız Koordinasyonu ve Yutma
Bebeğiniz, kaşıktan gelen yiyeceği ağzında tutup yutabiliyorsa, ek gıdaya hazır sayılır. Ağız koordinasyonunun gelişmesi, yiyecekleri düzgün bir şekilde yutma yeteneğini artırır.
Yiyeceklere İlgi Gösterme
Bebeğiniz, yemek yerken sizi izliyor, elini yiyeceğe uzatıyor ve yiyecekleri ağzına götürmeye çalışıyorsa, gıda ile daha çok ilgileniyor demektir. Bu da ek gıdaya geçiş için bir işarettir.
Doğum Ağırlığının İki Katına Ulaşma
Bebeğinizin doğum ağırlığının iki katına ulaşmış olması, ek gıdaya geçiş için önemli bir göstergedir. Bu, bebeğinizin yeni besinleri sindirebilir durumda olduğunu gösterir.
Emme İsteğinde Azalma
Bebeğiniz, sadece anne sütü veya mama istemiyor ve ek gıdaya ilgi gösteriyorsa, ek gıda geçişi için hazır olduğuna işaret eder.
Çiğneme Hareketleri
Bebeğiniz çiğneme hareketleri yapıyorsa, katı gıdalarla tanışmak için hazırlık yapıyor demektir. Bu hareketler, bebeğinizin katı yiyecekleri nasıl tüketeceğini anlamasının bir göstergesidir.
Eliyle Yiyecek Tutma ve Ağzına Götürme
Bebeğiniz eline aldığı yiyecekleri ağzına götürmeye çalışıyorsa, ek gıdaya olan ilgisi ve becerisi gelişiyor demektir.
Bebeklerde Ek Gıdaya Geçişte İlk Ne Verilmeli?
Ek gıda geçişinde başlangıç olarak vitamin ve lif açısından zengin tahıllar veya mevsim sebzeleri kullanılmalıdır. En sık tercih edilen tahıllar arasında pirinç, irmik ve pirinç unu vardır. Pirinç ile sebze çorbaları ya da meyveli pirinç unlu muhallebiler hazırlanabilirken, tarifler mevsim meyve ve sebzelerine göre şekillendirilebilir. Yeni annelerin çok sık sorduğu bu sorunun cevabı sebze püresi veya ev yapımı yoğurt olacak şekilde verilebilir.
Bebeklerin yeni lezzetleri denemesi için en ideal zaman, aç oldukları anlardır. Aç olduğunu düşündüğünüzde veya beslenme saati geldiğinde, ilk olarak tahıllar ve ardından sebze-meyve püreleri ile başlayabilirsiniz. Eğer hazırladığınız yiyecek bebeğinizin hoşuna gitmiyorsa, bunu kaşıkla geri püskürterek veya başını çevirerek belli etmesi durumunda fazla ısrarcı olmamak gerekir.
Ek gıda geçişi sırasında bebeğinize vereceğiniz ilk yiyeceklerin kolay sindirilebilir ve basit olması gerekir. İşte, ek gıda başlangıç listesi:
- Pirinç lapası
- Havuç püresi
- Kabak püresi
- Elma püresi
- Armut püresi
Kaçınılması Gereken Gıdalar:
- Bal (1 yaşına kadar verilmemelidir)
- Tuzlu ve şekerli gıdalar
- Çiğ veya az pişmiş yumurta
- Küçük, yuvarlak yiyecekler (boğulma riski)
Bu yiyecekler, alerjik reaksiyon riski düşük ve bebeğinizin hassas sindirim sistemine uygun besinlerdir.
Bebeklerde Ek Gıdaya Geçiş Nasıl Olmalı?
Bebeklerde ek gıdaya geçiş konusunda dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, bebeğinizin yediği besine karşı herhangi bir reaksiyon göstermemesidir. Sindirim sistemleri hâlâ gelişim aşamasında olduğundan, her besin için alerji testi yapmak doğru bir yöntem olacaktır.
- 6. Ay: Anne sütü veya formül mama ile birlikte püre sebzeler ve meyveler.
- 6-8 Ay: Anne sütü veya formül mama ile birlikte yoğurt, peynir, et püreleri.
- 8-10 Ay: Küçük doğranmış sebzeler, meyveler, makarna, yumurta, baklagiller.
- 10-12 Ay: Yetişkin yemeklerinin küçük parçaları, balık, tam tahıllar, sebze ve meyveler.
Peki, bu süreçte nasıl bir yol izlenmelidir?
Ebeveynler, ek gıdalara geçişte sonrasında 3 gün boyunca bebeğin sağlık durumunu gözlemlemelidir. Besinleri küçük porsiyonlarla ve çay kaşığının ucuyla aralıklı öğünlerde vermek hedeflenmelidir. Eğer birçok farklı yiyeceği aynı anda verirseniz, hangi gıdanın alerjiye neden olduğunu anlamak zorlaşabilir.
- Bebekler için hazırlanan yemeklere tuz, bal, baharat veya şeker eklemeyin.
- Katkılı ve koruyucu madde içeren ya da taze olmayan yiyecekleri kullanmayın.
- Her öğün için taze hazırlanmış yiyecekleri tercih edin.
- Daha önce sıvı alımı anne sütü ile karşılanıyordu; artık temiz içme suyu ile sıvı alımını artırmalısınız.
- Bebeğinizin sindirim sistemi farklıdır; sizin yemeklerinizi vermemelisiniz. Onun ihtiyaçlarına uygun olarak yeniden hazırlamalısınız.
Bebeklerde Ek Gıdaya Geçiş Hangi Ayda Nasıl Olmalı?
Bebeklerin ek gıdaya geçiş süreci, kademeli olmalı; aşamalı bir şekilde beslenme rutinine farklı besinler eklenmelidir. Bebeğiniz 6. aya ulaştığında sebze ve meyve püreleri ile başlama zamanı gelmiştir. 8. aya kadar besinlerin püre şeklinde verilmesi önerilmektedir.
Ek gıdaya geçişte her bebeğin gelişim süreci ve damak tadı farklılık gösterecektir. Bu sebeple, bu dönemde doktor önerilerine dikkat etmeli ve besinleri tek tek tanıtmalısınız. Her denemeden sonra bebeğinizi gözlemleyerek olası alerjik reaksiyonlarda doktorunuzla iletişime geçmelisiniz.
1 yaşına kadar bal, inek sütü, tuzlu ve şekerli yiyecekler, çiğ veya az pişmiş et ile yüksek alerjen içeren diğer besinleri vermemelisiniz.
İlk 1 yıl boyunca aşağıdaki gıdaları bebeklerinize vermemeye dikkat edin:
- Yumurta beyazı
- Tuz
- Şeker
- Bal
- Baharat
- Portakal
- Mandalina
- Çilek
- Patlıcan
- Bakla
6 Aylık Bebekte Ek Gıdaya Geçiş
Anne sütü ya da formül mama, ilk 6 ay boyunca bebeğin ana besin kaynağıdır. Ek gıda süreci genellikle 6. ayda başlar. Altıncı ay itibarıyla bebeğinizin enerji ve besin ihtiyacı artar. Çiğneme ve yutma refleksi yavaş yavaş gelişmektedir. Bağırsakları artık farklı besinlerle tanışmaya hazırdır.
6. ayda bebeğiniz hala ana besin kaynağı olarak anne sütü veya formül mama tüketmelidir. Ancak, katı gıdalarla tanışmaya başlayabilir.
- Pirinç lapası
- Havuç püresi
- Kabak püresi
- Elma püresi
- Armut püresi
- Ev yapımı yoğurt
Kaçınılması Gerekenler:
- Tuzlu ve şekerli yiyecekler
- Bal
- İnek sütü
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Amerikan Pediatri Akademisi (AAP), bebeklerin 6 aylıkken ek gıdaya başlamasını önerir.
6-8 Aylık Bebekte Ek Gıdaya Geçiş
6 aylık bebeklerde ek gıdaya geçiş süreci başlayabilir. Uzmanlar, bu dönemde en çok mevsim sebzeleri ve meyvelerinin tercih edilmesini öneriyor. Ayrıca iyice pişirilmiş ve temizlenmiş tahıllar da tercih edilebilir. Pirinç, irmik ve pirinç unu ek gıda geçişinde genellikle önerilen tahıllardır. Bebeğini püre şeklinde havuç, patates, elma, armut gibi sebzeler ve meyveler soyulduktan sonra iyi pişirilerek vermelisiniz.
8. ay itibariyle yiyecekleri çatalla ezerek sunmaya başlayabilirsiniz. 8-10 ay aralığında; yoğurt, peynir, çökelek, yumurta sarısı gibi protein kaynakları eklenebilir. İsteğe bağlı olarak sebzeleri de yoğurtla sunabilirsiniz. Bebek kıyması, oldukça iyi bir protein kaynağıdır. Her gün bebek kıyması ilave ederek günlük protein alımını artırabilirsiniz.
Ev yapımı tarhana ile yapılan çorbalar bu ay itibariyle içirilebilir. Soğan ve sarımsak gibi keskin kokulu gıdalardan bebeklere verilmemesi gerekir. 7. aydan itibaren et suyu ve bebek kıymaları tercih edilebilir. Etin oranı günlük 1 ceviz büyüklüğünü geçmemelidir. Meyveleri ise cam rendede rendelemelisiniz.
Bebeğiniz daha çeşitli yiyeceklerle tanışabilir ve yeni tatları deneyimleyebilir; yavaş yavaş pütürlü gıdalara geçiş yapılmalıdır.
- Ev yapımı yoğurt
- Yumurta sarısı
- Tavuk püresi
- Muz püresi
- Patates püresi
- Avokado püresi
- Mercimek çorbası
- Tavuk püresi
- Bebek kıyması
- Ispanak
- Tatlı patates
Kaçınılması Gerekenler:
- Çiğ sebzeler
- Sert meyveler
Bebeklerin bu dönemde besin çeşitliliğinin artırılması önerilmektedir. İspanyol Pediatri Derneği, sebze ve protein kaynaklarının tanıtılmasını önermektedir.
8-10 Aylık Bebekte Ek Gıdaya Geçiş
10. ay itibarıyla yiyecekleri daha katı bir formda sunabilirsiniz. İnce dilimlenmiş kabuksuz meyve ve sebzeler bu aşama için idealdir. Tam buğday ekmeği ve tam buğday unundan yapılmış makarna, bu dönemde bebeğinizin enerji kaynağı olabilir.
Bebeğinizin motor becerileri bu dönem içinde gelişmeye devam edecektir; bu yüzden daha katı yiyecekler verilebilir. Bebeğiniz, kendi kendine yemeyi denemeye başlayabilir. Aşağıdaki öneriler, aynı zamanda 9 aylık bebek ek gıda tablosu olarak da okunabilir.
- Brokoli
- Karışık sebze püresi
- Şeftali
- Küçük parçalar halinde yumuşak meyveler
- Y
