Folik Asit Eksikliği: Nedir, Belirtileri ve Nedenleri Nelerdir?
Folik Asit Düşüklüğü Nedir?
Folik asit, organizmamız için büyük önem taşıyan bir B vitamini türüdür. Hücre yenilenmesi, DNA sentezleme ve kırmızı kan hücrelerinin üretimi dahil olmak üzere birçok kritik süreçte rol oynar. Günlük diyetimizde yeterli folik asit alamadığımızda ya da vücudumuz bu vitamini yeterince ememediğinde, folik asit eksikliği gelişebilir. Bu durum, enerji kaybından anemiye kadar birçok sağlık sorununa yol açabilir.
Folik asit eksikliği nedir, belirtileri nelerdir ve nedenleri nelerdir? Bu yazımızda, folik asit eksikliği hakkında merak edilen sorulara yanıt verdik.
En doğru bilgilere ve sağlıklı sonuçlara ulaşmak için mutlaka uzman doktor desteği alınız. Bu içerikteki bilgiler, tıbbi bir reçete niteliği taşımamaktadır. Sağlıklı günler dileriz…
Folik Asit Eksikliği Nedir?
Folik asit eksikliği, vücuttaki folik asit seviyelerinin yetersiz kalmasıdır. Folik asit, B9 vitamini olarak bilinen, suda çözünebilen bir vitamindir ve organizmada önemli işlevlere sahiptir. DNA sentezi, hücre bölünmesi ve kırmızı kan hücrelerinin üretimi gibi çeşitli süreçlerde kritik bir rol üstlenir. Yetersizliği, bu hayati süreçlerin yeterince yerine getirilememesine sebep olabilir.
Folik Asit Normal Değer Aralığı
Folik asit seviyelerinin normal referans aralığı, genellikle 5 ila 15 ng/mL (nanogram/mililitre) arasında kabul edilmektedir. Bu aralık, laboratuvarlara göre değişiklik gösterebilir; ancak bu değerler genel olarak sağlıklı bir folik asit düzeyi olarak değerlendirilmektedir.
Kaynak: Office of Dietary Supplements, National Institutes of Health. Folate (Folic Acid)
| Parametre | Referans Aralığı |
|---|---|
| Folik Asit Seviyesi | 5 – 15 ng/mL |
Kaynak
National Institutes of Health (NIH) Besin Takviyeleri Ofisi: Folik asitin DNA sentezinde ve kırmızı kan hücreleri üretimindeki rolü hakkında kapsamlı bilgi sağlamaktadır. Folat Bilgi Formu
Dünya Sağlık Örgütü (WHO): WHO’nun folik asit seviyeleri üzerine rehberinde, folik asitin nöral tüp defektlerini önlemedeki önemi titizlikle ele alınmıştır. WHO Folat Rehberi
Folik Asit Eksikliği Belirtileri
Folik asit eksikliği, organizmada anemiden sindirim problemlerine kadar birçok belirtiyle kendini gösterebilir. Folik asit eksikliğinin belirtilerine göz atalım:
Folik asit eksikliğinin göstergeleri şunlardır:
- Yorgunluk ve bitkinlik
- Soluk cilt
- Nefes darlığı
- Sinirlilik veya huzursuzluk
- Konsantrasyon güçlüğü
- Dilin şişmesi ve kırmızılaşması (glossit)
- Açıklanamayan kilo kaybı
Folik asit eksikliği, kırmızı kan hücrelerinin üretimini azaltarak megaloblastik anemiye yol açabilir. Anemisi olan bireylerde, çok az sayıda RBC bulunur. Bu durum, dokuların ihtiyaç duyduğu oksijenden mahrum kalmasına neden olabilir. Anemi; yorgunluk, halsizlik, nefes darlığı ve soluk cilt gibi belirtilerle kendini gösterir. Ayrıca iştahsızlık, mide bulantısı, ishal ve kilo kaybı gibi sindirim problemleri de görülebilir. Bazen B12 ve folik asit eksikliği aynı anda yaşanabilir bu durum da anemiye neden olabilir.
Uzun vadeli folik asit eksikliği, sinir sistemi üzerinde olumsuz etkilere yol açarak; depresyon, unutkanlık ve bilişsel bozukluklar oluşturabilir. Aynı zamanda bağışıklık sistemini zayıflatıp enfeksiyonlara karşı direnci azaltabilir.
Hamile kadınlarda folik asit eksikliği, fetüste beyin ve omurga gelişiminde sorunlara yol açabilir. Nöral tüp defektleri gibi doğumsal anomalilere sebep olabilir.
Folik asit eksikliği; zayıflık, yorgunluk, düzensiz kalp atışı, nefes darlığı, sinirlilik, uyuşukluk, konsantrasyon güçlüğü, saç dökülmesi, saç beyazlaması, kas güçsüzlüğü, solgun cilt, ağız yaraları (aft), baş ağrısı, baş dönmesi, iştahsızlık, kilo kaybı, dilde şişme, depresyon, büyüme ve gelişim problemleri gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
B9 vitamininin farklı bir formu olan folat eksikliğinde; hızlı kalp atışı (taşikardi), hızlı nefes alma (takipne), ciltte kızarıklık ve pullanma görünümünde iltihap, dinleme sırasında duyulan kalp üfürümü, yutma sırasında ağrı, dilin pürüzsüzleşmesi ve hassasiyeti, ağızda ülser şeklinde kanamalı yaralar, ağız köşelerinde çatlaklar ve folik asitin yan etkileri görülebilir.
Mayo Clinic, folik asit eksikliğinin belirtileri ve komplikasyonları, anemi, sindirim sorunları ve sinir sistemi üzerindeki etkiler gibi konularda kapsamlı bilgiler sunmaktadır. Folat Eksikliği Bilgi Formu
Kaynak: Mayo Clinic
Folik Asit Eksikliği Neden Olur?
Folik asit eksikliği, yetersiz beslenme, vücudun normalden fazla folik asit talep etmesi ve emilim bozuklukları gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. İşte folik asit eksikliğinin başlıca sebepleri:
- Yetersiz Beslenme: Yetersiz beslenme, folik asit eksikliğinin en yaygın nedenlerinden biridir. Günlük menünüze yeşil yapraklı sebzeler, baklagiller ve tam tahıllara daha fazla yer vererek folik asit alımınızı artırabilirsiniz.
- Artan İhtiyaç: Hamilelik, emzirme ve hızlı büyüme dönemleri gibi durumlar folik asit ihtiyacını artırır. Bu dönemlerde yeterli alım sağlanmazsa eksiklik meydana gelebilir. Bu dönemler için uygun dozda folik asit takviyesi almak üzere bir sağlık uzmanına danışabilirsiniz.
- Emilim Bozuklukları: Çölyak hastalığı, Crohn hastalığı gibi sindirim sistemi rahatsızlıkları, folik asidin bağırsaklardan emilimini engelleyerek eksikliği tetikleyebilir. Böyle bir rahatsızlığınız varsa “doktor tavsiyesi ile” folik asit takviyesine başlayabilirsiniz.
- İlaç Kullanımı: Metotreksat gibi bazı ilaçlar, folik asit metabolizmasını etkileyerek eksikliğe sebep olabilir.
- Alkol Tüketimi: Aşırı alkol tüketimi de vücudun folik asidi emme ve kullanma becerisini azaltabilir.
Kaynak
National Institutes of Health (NIH) Besin Takviyeleri Ofisi: Folik asit eksikliğinin yetersiz beslenme, gebelik ve emilim bozuklukları gibi sebeplerle nasıl ortaya çıkabileceği hakkında bilgi sunmaktadır. Folat Bilgi Formu
Dünya Sağlık Örgütü (WHO): Folik asit eksikliğinin hamilelik esnasında oluşturduğu riskler ve genel sağlık üzerindeki etkileri hakkında WHO’nun yayımladığı rehberler mevcuttur. WHO Folat Rehberi
Mayo Clinic: Folik asit eksikliğinin alkol tüketimi, belirli ilaçlar ve sindirim hastalıkları ile ilişkili olduğunu detaylandıran bilgiler sunmaktadır. Folat Eksikliği Bilgi Formu
Harvard T.H. Chan School of Public Health: Folate (Folic Acid)
Folik Asit Eksikliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Peki, folik asit eksikliği tedavi edilmediği takdirde ne gibi sonuçlar doğurur?
- Megaloblastik anemi
- Nörolojik problemler
- Kalp hastalığı
Uzun vadeli folik asit eksikliği, birçok sağlık sorunuyla sonuçlanabilir. Bunlar arasında en önemlisi anemidir. Tedavi edilmeyen folik asit eksikliği, sürekli düşük kırmızı kan hücresi üretimi nedeniyle kronik anemiye yol açabilir. Anemi, sürekli yorgunluk, baş dönmesi ve yaşam kalitesinde azalma gibi durumlarla kendini gösterebilir.
Uzun süreli eksiklik, sinir sistemi üzerinde kalıcı hasara neden olabilir; bu da bilişsel bozukluklar, depresyon ve nörolojik işlevlerde gerilemelere yol açabilir.
Folik asit eksikliği, kalp hastalıkları ve bazı kanser türleri için bir risk faktörü olarak değerlendirilir. Yetersiz folik asit alımı, homosistein seviyelerini artırarak kardiyovasküler hastalık riskini artırabilir. Hamilelik esnasında folik asit eksikliği, düşük riskini artırabilir ve bazı doğum kusurlarına neden olabilir; örneğin erken doğum veya nöral tüp defektleri.
Kaynak
Harvard T.H. Chan School of Public Health: Uzun süreli folik asit eksikliğinin anemi, sinir sistemi zararları ve kardiyovasküler hastalıklar üzerindeki etkilerine dair bilgiler sunmaktadır. Folat ve B Vitamini
Centers for Disease Control and Prevention (CDC): Hamilelikte folik asit eksikliğinin nöral tüp defektlerine neden olabileceği hakkında bilgi verilmektedir. Gebelikte Folik Asit
Folik Asit Eksikliği Hangi Hastalıklara Yol Açar?
- Nöral Tüp Defektleri: Hamilelik sürecinde folik asit eksikliği, bebekte omurilik ve beynin doğru gelişmemesine yol açarak spina bifida gibi nöral tüp defektlerine neden olabilir.
- Megaloblastik Anemi: Folik asit eksikliği, kırmızı kan hücrelerinin gelişim ve büyümesini olumsuz etkileyerek megaloblastik anemiye sebep olabilir.
- Kalp Hastalığı: Yetersiz folik asit, homosistein seviyelerini artırarak kalp hastalığı riskini arttırabilir. Yüksek homosistein seviyeleri, kalp krizi ve inme gibi kardiyovasküler olaylara sebep olabilir.
- Depresyon ve Bilişsel Gerileme: Folik asit eksikliği, depresyon, demans ve bilişsel bozulma gibi nöropsikiyatrik rahatsızlıklara yol açabilir.
Kaynak
Centers for Disease Control and Prevention (CDC): Hamilelikte folik asit eksikliğinin spina bifida ve diğer nöral tüp defektlerine yol açabileceği hakkında bilgi sunmaktadır. Gebelikte Folik Asit
National Institutes of Health (NIH) Besin Takviyeleri Ofisi: Folik asit eksikliğinin megaloblastik anemi ve kardiyovasküler hastalıklara nasıl yol açabileceğini detaylandırmaktadır. Folat Bilgi Formu
Harvard T.H. Chan School of Public Health: Folik asit eksikliğinin bazı kanser türleri ve nöropsikiyatrik bozukluklarla ilişkisi hakkında bilgi sağlar. Folat ve B Vitamini
Folik Asit Eksikliği Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Folik Asit Vücutta Eksik Olursa Ne Olur?
Folik asit eksikliği, vücudun işleyişini olumsuz etkileyebilir ve çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Peki, folik asit eksikliği hangi hastalıklara neden olur?
Folik asit eksikliği, organizmanın yeterli miktarda kırmızı kan hücresi üretememesine neden olur, bu da anemiye yol açar. Anemi, yorgunluk, halsizlik, nefes darlığı ve soluk cilt gibi belirtilerle kendini gösterir.
Hamile kadınlarda folik asit eksikliği, nöral tüp defekti (spina bifida gibi) gibi doğumsal anomalilere neden olabilir. Bu nedenle hamilelik döneminde folik asit alımı son derece önemlidir.
Folik asit eksikliği, bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve enfeksiyonlara karşı direncin azalmasına neden olabilir. Ayrıca mide bulantısı, iştahsızlık, ishal ve kilo kaybı gibi sindirim sorunları da baş gösterebilir.
Uzun süreli folik asit eksikliği, sinir sistemi üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir ve depresyon, hafıza problemleri, bilişsel bozukluklar gibi nörolojik ve psikolojik sorunlara yol açabilir.
Folik Asit Eksikliği İçin Ne Yenmeli?
Folik asit eksikliğini önlemek veya gidermek için folik asit yönünden zengin yiyeceklerin tüketimi önemlidir. Ispanak, marul, roka, pazı gibi yeşil yapraklı sebzeler folik asit bakımından oldukça zengindir. Nohut, mercimek, fasulye, bezelye gibi baklagiller, folik asit alımınızı artırmak için mükemmel kaynaklardır.
Folik asit seviyeniz düşükse; portakal, limon, mandalina gibi narenciye meyvelerine günlük beslenmenizde daha fazla yer vermeyi deneyebilirsiniz. Ayrıca, Badem, ceviz, ay çekirdeği gibi kuru yemişler ve tohumlar da folik asit alımını destekler.
Tam buğday ekmeği, yulaf, kahverengi pirinç gibi tam tahıllar, diyetinize folik asit eklemenin bir diğer yoludur. Son olarak; avokado, muz, papaya gibi meyveler de folik asit açısından zengindir.
Folat Düşüklüğü Tehlikeli Midir?
Evet, folat düşüklüğü tehlikeli olabilir. Yukarıda bahsettiğimiz sağlık sorunlarının yanı sıra, uzun süreli folat eksikliği, özellikle hamile kadınlar ve çocuklar için ciddi riskler teşkil eder. Hamilelik döneminde folik asit eksikliği, bebeğin beyin ve omurilik gelişiminde ciddi rahatsızlıklara yol açabilir.
Aynı zamanda, düşük riskini artırabilir ve erken doğuma neden olabilir. Yetişkinler için ise, folat eksikliği, kardiyovasküler hastalıklar ve bazı kanser türleri için bir risk faktörü olarak kabul edilir. Ayrıca, zihinsel fonksiyonlarda azalma, depresyon ve bilişsel gerileme gibi sorunlara yol açabilir.
Folik Asit Nasıl Yükselir?
Folik asit açısından zengin gıdaları düzenli olarak tüketmek, folik asit seviyelerini artırmanın en etkili yollarından biridir. Doktor tavsiyesiyle folik asit takviyeleri almak da eksikliği gidermeye yardımcı olabilir. Özellikle hamilelik planlayan kadınlar, hamileler ve emziren anneler için folik asit takviyesi önerilmektedir.
B12 vitamini eksikliği, folik asit metabolizmasını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle B12 vitamini seviyelerinin de kontrol edilmesi önemlidir.
Alkol, vücudun folik asidi emme yeteneğini azaltabilir. Alkol tüketimini sınırlamak, folik asit seviyelerinin korunmasına katkı sağlayabilir.
Folik Asit İçeriği En Yüksek 15 Besin
Kalsiyum Eksikliğinin En Yaygın 10 Belirtisi
Demir Eksikliği Belirtileri: En Yaygın İşaretler
Magnezyum Eksikliği Belirtileri, Faydaları, Ne İşe Yarar?
Folat Nedir? Eksikliği ve Yüksekliği, Hangi Besinlerde Bulunur?
