Köri Nedir, Faydaları ve Zararları Nelerdir? Nasıl Hazırlanır?
Köri, pek çok baharatın birleşiminden oluşan oldukça yararlı bir baharattır. Zerdeçal, kimyon, zencefil, acı kırmızı biber, demirhindi, kişniş, karanfil, kakule ve sumak gibi birçok baharatı içinde barındırır. Bu baharatların bileşimi zengin antioksidanlar, vitaminler ve mineraller sunmaktadır. Köri, bağışıklık ve sindirim sistemini destekler. İltihap ve enfeksiyon riskini azaltır. Alzheimer, kalp hastalıkları, diyabet ve kanser gibi kronik hastalıkları önleyici etkisi vardır. Ayrıca zayıflamaya da katkı sağlar. Aromatik tadı ve kokusuyla et yemeklerinden salatalara kadar çeşitli yemeklerde kullanılabilir. Eğer kan sulandırıcılar, kemoterapi ilaçları veya organ nakli ilaçları kullanıyorsanız, köri tüketmeden önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
Köri nedir?
Köri, narenciye ailesine ait bir ağaçtır. Bu ağacın yaprakları dövülerek toz haline getirilir ve diğer baharatlarla karıştırılır. İçeriği değişiklik göstermekle birlikte genellikle zerdeçal, zencefil, kimyon, biber, sumak, karanfil, kişniş, kakule, demirhindi, acı kırmızı biber ve köri yaprağı içermektedir. Karışım 1-2 gün dinlendirildikten sonra kullanılabilir hale gelir. Körinin anavatanı Güneydoğu Asya’dır, ancak zamanla tüm dünyaya yayılmıştır. (1)
Körinin tadı neye benzer?
Keskin, yoğun ve aromatik bir tadı olan köri, bu özelliğini köri ağacı yaprağından alır. Kimyon ve zerdeçala benzer bir yapı ve lezzet taşır. Lezzetinin yanı sıra kokusu da oldukça yoğundur.
Zerdeçalın faydaları nelerdir? Zerdeçal çayı neye iyi gelir?
Körinin besin değeri
Köri, çeşitli baharatların karışımlarından oluştuğundan, besin değeri içerdiği malzemelere göre değişiklik gösterebilir. Şeker ve yağ oranı oldukça düşüktür. Kalorisiyse hayli azdır; bir çay kaşığı köri yaklaşık 6.5 kaloriye sahiptir.
Köride hangi vitaminler var?
Zengin bir vitamin içeriğine sahip olan köri, en başta K vitamini olmak üzere A, B, C ve E vitaminleri bulundurur. Ayrıca potasyum, magnezyum, kalsiyum, selenyum, demir, bakır, fosfor ve çinko gibi pek çok önemli mineral içerir. Bunun yanı sıra, kurkumin, kersetin, pinen, lutein ve zeaksantin gibi antioksidanlar bakımından da mükemmel bir kaynaktır. (1)
Körinin faydaları
- Beyin sağlığını destekler
- Sindirim sağlığını iyileştirir
- Zayıflamaya yardımcıdır
- İltihaplı hastalıklardaki ağrıları hafifletir
- Kemik sağlığını artırır
- Enfeksiyonlara karşı koruma sağlar
- Romatizmal hastalıkların seyrini hafifletir
- Karaciğer hastalıklarını önleyebilir
Köri neye iyi gelir?
Körinin bağışıklığa katkıları
Körinin en önemli bileşeni olan zerdeçal, içeriğindeki kurkumin pigmenti sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirir. Vücudun bakteriler ve virüslerle mücadelesine yardımcı olur. Ayrıca, vücutta oluşan iltihaplanmayı azaltarak iltihaplı hastalıkların gelişmesine set çeker. Enfeksiyonları engelleyerek birçok hastalığın önüne geçer.
İltihaba neden olan besinler! İltihap kurutan şifalı bitkiler ve kürler
Köri iltihabı azaltır mı?
Köri içeriğinde zencefil, zerdeçal ve biber gibi iltihap önleyici baharatlar barındırır. Biberde bulunan kapsaisin bileşeni, güçlü anti-inflamatuar özelliklere sahiptir. Zerdeçaldaki kurkumin bileşeni ise romatoid artrit, osteoartrit ve inflamatuar bağırsak hastalığı gibi iltihaplı hastalıkların belirtilerini hafifletmeye yardımcı olur.
Köri kanserden korur mu?
Köriyi oluşturan baharatların çoğunluğu antikanser özelliklere sahiptir. Zerdeçalın ana bileşeni olan kurkumin, kanser hücrelerini baskılar, iltihabı azaltır ve kanserin yayılmasını önlemeye yardımcı olur. Meme, kolon ve beyin kanserleri dahil olmak üzere farklı kanser türlerinin gelişimini engeller. Bunun yanı sıra, acı biber, kişniş ve kimyon gibi diğer baharatlar da kansere karşı koruma sağlamada önemli bir rol oynamaktadır. (2)
Köri enfeksiyonu önler mi?
Köri içindeki zerdeçal ve diğer yararlı baharatlar, bağışıklığı güçlendirerek enfeksiyonlarla savaşmaya yardımcı olur. Kişniş, köride bulunan güçlü bir baharat olup, hem bakteriyel enfeksiyonları hem de bağırsak enfeksiyonlarını önleyebilir. Bu nedenle, sağlıklı miktarlarda köri tüketmek, enfeksiyonlara karşı korunmaya yardımcı olabilir.
Köri Alzheimer’a karşı korur mu?
Körinin içeriğindeki kurkumin bileşiği, Alzheimer hastalığı dahil birçok hastalığa karşı koruyucu etkiler sunar. Beyindeki sinir yollarında biriken plakların oluşumunu yavaşlatarak, bu plakları oluşturacak amino asitlerin yok edilmesine yönelik bağışıklık sistemini harekete geçirir. Bu sayede hem bilişsel gerilemeyi hem de Alzheimer hastalığını riskini azaltır. (3)
Ateroskleroz nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Körinin kalpten korunma faydaları
Köri içinde yaygın olarak bulunan kakule ve tatlı fesleğen, kan damarlarındaki gerilimi azaltan proteinleri olumlu yönde etkiler. Kan basıncını düşürerek ateroskleroz, kalp krizi ve felç riskini önemli ölçüde azaltabilir. Ayrıca, köride yer alan zerdeçal, kolesterolü düşürmeye yardımcı olur ve dolayısıyla kalp sağlığını destekler. (4)
Köri kan şekerini dengeler mi?
Köri yapımında kullanılan köri yaprakları, beta-karoten, C vitamini ve flavonoidler gibi pek çok önemli antioksidan içerir. Bu özellikleri sayesinde, yüksek **kan şekeri** seviyelerini dengeleyerek Tip 2 diyabet riskini önemli ölçüde azaltabilir. Araştırmalar, düzenli olarak köri tüketen bireylerin daha sağlıklı kan şekeri seviyelerine sahip olduğunu ortaya koymuştur. (5)
Köri zayıflatır mı?
Araştırmalar, baharatların vücut ısısını artırarak yağ yakma sürecini desteklediğini göstermektedir. Köri de bu baharatlardan biridir ve vücuttaki fazla yağların atılmasına ve metabolizmanın artışına yardımcı olabilir. Ayrıca, kan şekeri seviyelerini düzenleyerek tatlı isteğini azaltabilir. Zengin içeriği sayesinde doyma hissi yaratarak aşırı yeme riskini azaltır. Bir çalışmada, 6 veya 12 gram köri tozu içeren öğünler tüketen erkeklerin, açlık ve yeme isteğinin belirgin şekilde azaldığı bildirilmiştir. (6)
Köri nasıl yapılır?
Köri ne tür baharatlar içerir?
Köri, çoğu kişinin düşündüğünün aksine tek bir baharat değil, yirmiden fazla baharatın birleşiminden oluşur. Kullanılan baharatlar ve oranlarına göre her köri karışımının aroma ve lezzeti farklılık gösterebilir. Köri genelde; kişniş, kimyon, zerdeçal, çemen, sarı hardal tohumu, zencefil, toz biber, karanfil, kakule, demirhindi, şeytantersi (asafoetida) ve acı kırmızı biber gibi temel baharatlar içermektedir.
Kan şekeri nedir? Nasıl ölçülür? Yüksekliği ve düşüklüğü neden olur?
Köri nasıl hazırlanır?
Malzemeler: 2 yemek kaşığı toz kişniş / 2 yemek kaşığı toz kimyon / 1.5 yemek kaşığı toz zerdeçal / 2 çay kaşığı toz zencefil / 1 tatlı kaşığı kuru hardal / 1/2 çay kaşığı toz karabiber / 1 tatlı kaşığı toz tarçın / 1/2 çay kaşığı toz kakule / 1/2 çay kaşığı acı veya tatlı toz biber
Hazırlanışı: Tüm baharatları bir kapta iyice karıştırarak sıkıca kapatılan bir kavanoza aktarın.
Köri sosu nasıl yapılır?
Malzemeler: 2 yemek kaşığı zeytinyağı / 3 diş sarımsak / küçük bir parça taze zencefil / 2 tatlı kaşığı köri tozu / yarım çay kaşığı kırmızı pul biber / yarım çay kaşığı tuz / yarım paket sıvı krema / yarım bardak su / karabiber
Hazırlanışı: Zeytinyağını yapışmaz bir tavada ısıtın. Soyup ince rendelediğiniz sarımsak ve zencefili sürekli karıştırarak yaklaşık bir dakika kadar yağda çevirin. Kızarmadıklarına dikkat edin. Köri tozu ve pul biberi ekleyerek 1 dakika daha kısık ateşte karıştırın. Ardından tuzu, yarım bardak suyu ve kremayı ilave edin. Kaynadıktan sonra 2-3 dakika daha kısık ateşte pişirin. Sosunuz hazır! Bu sosu özellikle kızarmış tavukla birlikte tüketebilirsiniz.
Köri nasıl kullanılır?
Köri olası kullanım alanları
Kömü farklı alanlarda kullanılabilir. Birçok yemekte baharat olarak kullanılabilir. Bunun yanı sıra saç ve cilt bakımında veya ilaç tedavilerinde de yer alabilir.
Köri hangi yemeklere eklenebilir?
Sos olarak hazırlanan köri, tavuk ve kırmızı et yemeklerinde, ayrıca makarna sosu olarak, toz halde etleri marine etmek için kullanılabilir. Makarna, çorba, omlet ve pilav gibi yemeklere de eklenebilir. Sebze yemekleri ve salatalarda lezzet artırıcı olarak değerlendirilebilir.
Köri ne kadar tüketilmelidir?
Belirli bir tüketim sınırı yoktur ancak günde 1 tatlı kaşığı kadar köri tüketimi genellikle güvenlidir. Aşırı miktarda tüketimi ise ishal, baş ağrısı ve ciltte kızarıklığa yol açabilir.
Diyette köri kullanılır mı?
Birçok sağlık faydası bulunan ve zayıflama sürecine destek olan köri, diyetlerde rahatça kullanılabilir. Çok yönlü bir lezzete sahip olması bakımından köri, salatalardan sebze yemeklerine, omletlerden et yemeklerine kadar birçok tarifte kullanımı mümkündür. Köri tozu genellikle zerdeçal içerdiğinden, tariflerinize altın rengi bir ton katacağı unutulmamalıdır.
Körinin zararları
Körinin zararları genellikle içerdiği zerdeçaldan kaynaklanmaktadır. Aşırı miktarda zerdeçal tüketmek mide bulantısı, ishal, baş ağrısı ve ciltte kızarıklık gibi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.
Kimler köri tüketmemelidir?
Körinin içindeki zerdeçal bazı kişiler için risk oluşturabilir. Kan sulandırıcı ilaçlar ve kemoterapi ilaçları kullananların köri tüketiminden uzak durması önerilmektedir. Otoimmün hastalıklarda ve organ nakillerinde kullanılan ilaçlarla birlikte alındığında yan etkiler artabilir. Böbrek taşı geçmişi olan kişilerin, köri tüketimini artırmadan önce mutlaka doktora danışmaları gereklidir.
Hamilelikte köri tüketimi sakıncalı mı?
Hamilelik süresince köri tüketimi genellikle güvenlidir. Ancak aşırı tüketimi mide ağrılarına veya mide ekşimesine yol açabilir, ama bu bebeğe zarar verme potansiyeli taşımamaktadır.