Demir Yüksekliğine Neler Sebep Olur? – Nefis Yemek Tarifleri

Demir Fazlalığının Yaygın Nedenleri

Vücudumuz için hayati bir mineral olan demir, oksijen taşınmasında ve enerji üretimi ile bağışıklık sistemimizin düzgün çalışmasında önemli bir rol oynar. Farklı etkenlerle birlikte kan değerlerinde referans aralığını aşan demir seviyeleri görülebilir, bu durum demir yüksekliği olarak adlandırılır. Demir fazlalığı, vücut fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir ve demir birikmesine yol açan pek çok faktör bulunur.

Bilinçsiz demir takviyesi, kan hastalıkları ve hemokromatoz hastalığı, demir yüksekliğine sebep olabilen başlıca faktörler arasında yer alır. Bu yazımızda, bilimsel kaynaklar eşliğinde kanda demir yüksekliği, belirtileri ve nedenlerini inceleyeceğiz.

En güvenilir bilgiler ve sağlıklı sonuçlar için mutlaka uzman bir doktordan destek alınız. İçeriklerimiz herhangi bir reçete niteliği taşımaz. Sağlıklı günler dileriz…

Demir Yüksekliği Nedir?

Demir yüksekliği, yaş ve cinsiyete bağlı olarak vücudun ihtiyacından fazla kanda demir birikimi durumudur. Kandaki normal demir seviyeleri, genel sağlık açısından oldukça önemlidir. Fakat demir seviyeleri herhangi bir nedenden dolayı yükselirse ve referans aralığını aşarsa, bu kanda demir fazlalığı veya demir yüksekliği olarak adlandırılır. Normal şartlar altında, vücut ihtiyacı kadar demiri kullanır ve fazlasını dışarı atar. Ancak bazı genetik faktörler veya yaşam tarzındaki değişiklikler, vücutta demir birikmesine neden olabilir.

Peki, demir yüksekliğinin nasıl tespit edileceği ve yaygın belirtileri nelerdir? Demir yüksekliği genellikle aşağıdaki semptomlarla kendini gösterir:

• Düzensiz kalp ritmi (aritmi)
• Karaciğer sorunları
• Kronik karın ağrısı
• Eklem ağrıları
• Saç dökülmesi
• Ani kilo kaybı
• Cilt renginde farklılıklar
• Yorgunluk ve halsizlik
• Huzursuzluk

Demir Yüksekliği Neden Olur?

Demir yüksekliği genellikle genetik faktörler veya aşırı demir alımından kaynaklanır. Bunun yanı sıra çeşitli sağlık sorunları da ferritin düzeyini yükselterek demir birikimine neden olabilir. İnflamatuar hastalıklar, lenfoma, karaciğer rahatsızlıkları ve hipertiroidizm gibi durumlar, kanda demir seviyesinin artmasına yol açabilir. Ayrıca, bilinçsiz bir şekilde fazla miktarda demir takviyesi almak da demir yüksekliğine sebep olabilir.

Demir fazlalığına yol açan başlıca, saptanabilir yaygın nedenler şunlardır:

• Hemokromatozis (Hemokromatoz)
• Sık kan nakli
• Kan ve karaciğer hastalıkları
• Bilinçsiz demir takviyesi kullanımı

Hemokromatozis (Hemokromatoz)

Kalıtsal bir hastalık olan hemokromatoz (demir metabolizması bozukluğu), vücudun aşırı demir emmesine sebep olur. Bu hastalığı taşıyan kişiler, alınan demiri vücudundan hızla atamaz ve bu durum demirin organlarda birikmesine yol açar.

Hemokromatoz, ülkemizde yaygın bir hastalık değildir ve nadiren görülmektedir. Kalıtsal bir durum olarak kabul edilse de, sonradan da gelişebilir. Kontrol altında tutulması gereken bir rahatsızlıktır.

Açıklama: Hemokromatoz, vücudun aşırı miktarda demir emmesine neden olur. Bu demirin birikmesi, özellikle karaciğer, kalp ve pankreas gibi organlarda hasar oluşturabilir.

Kaynaklar

• Olynyk, J. K., & Cullen, D. J. (2016). Hemochromatosis: Diagnosis and management. Australian Family Physician, 45(6), 358-361.
• European Association for the Study of the Liver. (2010). EASL clinical practice guidelines for HFE hemochromatosis. Journal of Hepatology, 53(1), 3-22.

Sık Kan Nakli

Kan nakli yaptırmak, vücuda fazla demir alımına yol açabilir. Eğer bu durum sık tekrar ederse, vücut demir fazlasını yeterince işleyemez.

Açıklama: Sürekli kan nakli, vücutta demir yükünün artmasına neden olabilir. Bu durum özellikle talasemi gibi kronik kan hastalıklarında sık görülür. Kan nakli ile alınan aşırı demir, zamanla vücutta birikir ve çeşitli organlarda hasara yol açabilir.

Kaynak: Porter, J. B., & Garbowski, M. W. (2013). Iron overload in transfusion-dependent patients. Hematology, 2013(1), 447-457.

Kan ve Karaciğer Hastalıkları

Karaciğerin düzgün çalışamadığı durumlarda demir metabolizması bozulabilir ve kanda demir seviyeleri yükselebilir.

Açıklama: Karaciğerin fonksiyonunu kaybetmesi durumunda demir metabolizması bozulur ve bu da demir yüksekliğiyle sonuçlanır. Ayrıca lösemi, lenfoma ve hemofili gibi kan hastalıkları da demir seviyesinin artmasına neden olabilir. Bu hastalıklarda, kan hücrelerinin üretim ve yok edilme süreçlerinde bozulmalar nedeniyle demir birikimi meydana gelir.

Kaynak:

• Kowdley, K. V. (2004). Iron, hemochromatosis, and hepatocellular carcinoma. Gastroenterology, 127(5), S79-S86.
• Andrews, N. C. (1999). Disorders of iron metabolism. New England Journal of Medicine, 341(26), 1986-1995.

Bilinçsiz Demir Takviyesi Alımı

Bilinçsiz bir şekilde, vücudun ihtiyacından fazla demir takviyesi yapılması demir yüksekliğine neden olabilir. Demir eksikliğinden endişeleniyorsanız, bir doktora danışarak, doktorunuzun önerdiği süre boyunca demir takviyesi alabilirsiniz.

Demir takviyeleri yalnızca uzman doktor onayıyla gerekli görülen dozda ve sürede kullanılmalıdır.

Açıklama: Hemoglobin eksikliği şüphesiyle doktor önerisi olmadan alınan demir takviyeleri, vücutta toksik seviyelere ulaşabilir. Bu durum demir fazlalığına yol açabilir ve karaciğer, kalp ve pankreas gibi organlarda hasar oluşturabilir. Demir takviyeleri, yalnızca doktor gözetiminde ve belirli sürelerde kullanılmalıdır.

Kaynak:

• Barton, J. C., & McDonnell, S. M. (1999). Hemochromatosis and iron overload: From bench to bedside. New England Journal of Medicine, 341(9), 725-732.
• Andrews, N. C. (2000). Iron homeostasis: Insights from genetics and animal models. Nature Reviews Genetics, 1(3), 208-217.