Baş Dönmesinin Nedenleri ve Çözüm Yolları

Baş dönmesi, baygınlık, sersemlik, zayıflık veya dengesizlik hissiyle ilişkilendirilen bir terimdir. Eğer çevreniz dönüyormuş gibi hissediyorsanız, bu duruma vertigo denir. Sık sık yaşanan baş dönmesi, günlük hayatı önemli ölçüde etkileyebilir; ancak genellikle ciddi bir sağlık sorununu işaret etmez. Baş dönmesinin tedavisi, altında yatan sebebe ve yaşadığınız belirtilere bağlıdır. Genelde etkili tedavi yöntemleri bulunmaktadır, fakat sorun tekrar edebilir.

Baş Dönmesi Belirtileri Nelerdir?

Baş dönmesi yaşayan bireylerde görülen belirtiler şunlardır;

• Yanlış hareket veya dönme hissi (vertigo)
• Baş dönmesi veya bayılma hissi
• Dengesizlik ve denge kaybı
• Sersemlik veya baş dönmesi hissi

Bu hisler, yürümek, ayağa kalkmak veya baş hareketleriyle tetiklenebilir ve kötüleşebilir. Baş dönmesine mide bulantısı da eşlik edebilir veya aniden ve şiddetli bir şekilde hissedilebilir.

Baş Dönmesi Neden Olur?

Baş dönmesi, yetişkinlerde yaygın görülen bir durumdur ve nadiren ciddi sağlık sorunlarına işaret eder. Baş dönmesi nedenleri aşağıdaki gibidir;

• Düşük kan basıncı
• Karbonmonoksit zehirlenmesi
• Migren
• Stres veya kaygı
• Düşük kan şekeri
• Dehidrasyon
• Anemi
• Hipoglisemi
• Yol tutması
• Tansiyon ilaçları

Ayrıca baş dönmesi şu durumlara bağlı olarak da gelişebilir:

• Nörolojik bozukluklar
• Meniere hastalığı gibi kulakla ilgili durumlar
• Göz problemleri
• Kalp sorunları

Beyne giden kan akışının azalması, baş dönmesi ve bayılma hissine yol açabilir. Bu durum şu durumlarda gerçekleşebilir:

• Susuz kalmak
• Şiddetli ağrı
• Ayağa kalkmak
• Kan görmek
• Uzun süre ayakta durmak
• Tuvalette zorlanmak

Hamilelikte Baş Dönmesi Neden Olur?

Hamilelik sırasında baş dönmesi veya bayılma hissi yaygın bir semptomdur. Bu durum, genellikle ilk üç ayda daha fazla görülse de, gebeliğin ilerleyen dönemlerinde de yaşanabilir.

Hamilelikte baş dönmesinin başlıca nedeni, artan hormonların kan damarlarının gevşemesine ve genişlemesine yol açmasıdır. Bu, bebeğe olan kan akışını artırırken, kanın geri dönüşünü yavaşlatabilir. Sonuç olarak, kan basıncı normalden düşük olabilir ve bu durum baş dönmesine neden olabilir.

Ayrıca, vücudun metabolizmadaki değişimlere uyum sağlaması esnasında meydana gelen düşük kan şekeri seviyeleri de baş dönmesine yol açabilir. Anemili ya da varisli kadınlar baş dönmesine daha duyarlı olabilirler. İkinci üç aylık dönemde büyüyen rahmin, kan damarlarına baskı yapması da baş dönmesine neden olabilir.

Baş Dönmesine Sebep Olan Hastalıklar Nelerdir?

Vücuttaki aşırı hareketlilik, merkezi sinir sisteminin bilgiyi yanlış işlemesine neden olabilir ve bu durum dengesizlik ile baş dönmesi hissine yol açabilir. İç kulak hastalıkları, nörolojik durumlar, ilaçlar ve stres baş dönmesini tetikleyen etmenlerdir. İç kulak bozuklukları baş dönmesi vakalarının yaklaşık yarısını oluşturur:

• İyi huylu paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV): Genellikle yatakta dönerken ya da otururken başın hareketleriyle ilişkilendirilen yoğun ve kısa baş dönmesi atakları. Bu, iç kulaktaki parçacıkların yanlış yere düşmesiyle oluşur. Yaşlanma veya baş travması, bu duruma neden olabilir.
• Akut vestibüler nöronit veya labirentit: Mide bulantısı ve kusmayla birlikte birkaç gün sürebilen ani ve yoğun vertigoya neden olan iç kulak iltihabıdır.
• Meniere hastalığı: İç kulakta sıvı basıncının oluşmasına yol açar ve 20 dakikadan fazla süren tekrarlayan vertigo ataklarına neden olur. Bununla birlikte işitme kaybı, kulakta dolgunluk hissi ve çınlama (tinnitus) görülebilir.
• Vestibüler migren: Baş ağrısıyla birlikte ya da baş ağrısı olmadan dakikalardan günlere kadar süren vertigoya neden olabilir. Saldırılar, hızlı kafa hareketleri, kalabalık yerler, araba kullanmak gibi durumlarla tetiklenebilir.
• Anksiyete ve stres: İç kulaktaki baş dönmesi semptomlarını büyütebilir ve bazen sık karşılaşılan baş dönmesi nedenidir.

Diğer Tıbbi Durumlar

• Anemi: Yeterli sayıda kırmızı kan hücresinin bulunmaması durumu. Baş dönmesi, aneminin yaygın belirtilerindendir.
• Akustik nöroma: İç kulakta bulunan iyi huylu tümörler dengeyi etkileyebilir ve baş dönmesine sebep olabilir.
• Kardiyovasküler sorunlar: Düzensiz kalp atışı, düşük tansiyon gibi beyne giden kan akışını etkileyen sorunlar baş dönmesine yol açabilir.
• Beyin sarsıntısı: Kafa travması beyne zarar verebilir ve bu da baş dönmesine yol açabilir.
• Nörolojik hastalıklar veya bozukluklar: Migren baş ağrıları, multipl skleroz ve Parkinson gibi hastalıklar, baş dönmesine yol açabilen nörolojik bozukluklardır.

Baş Dönmesine Ne İyi Gelir?

Baş dönmesi genellikle tedavi olmadan kendiliğinden geçer. Vücut genellikle birkaç hafta içinde sebebe uyum sağlar.

Baş dönmesine ne iyi gelir? sorusu karşısında “Doktor, tedavi için duruma ve semptomlara göre ilerler.” şeklinde bir yanıt verilebilir. İlaçlar ve denge egzersizleri önerilebilir. Eğer sebep bulunamazsa veya baş dönmesi devam ederse, reçeteli ilaçlar ve diğer tedavi yöntemleri semptomların daha rahat yönetilmesine yardımcı olabilir. Baş dönmesi tedavisi için uygulanabilecek yöntemler şunlardır;

Terapi

• Baş pozisyonu manevraları: BPPV durumunda yardımcı olan, kanalitin yeniden konumlandırılması olarak bilinen bir teknik.
• Denge terapisi: Denge sisteminizin harekete karşı daha az hassas olmasına yardımcı olacak özel egzersizler.
• Psikoterapi: Anksiyete bozuklukları nedeniyle baş dönmesi yaşayan bireylere yardımcı olabilir.

Cerrahi veya Diğer Prosedürler

• Enjeksiyonlar: Denge fonksiyonunu devre dışı bırakmak için iç kulağa enjekte edilebilir.
• İç kulağın duyu organının çıkarılması: Labirentektomi adı verilen nadir bir prosedür.

Baş Dönmesi Nasıl Teşhis Edilir?

Baş dönmesi nedeniyle doktora giden çoğu kişiye belirtileri ve aldıkları ilaçlar sorularak fizik muayene yapılacaktır. Bu muayenede doktor yürüyüşünüzü, dengenizi ve merkezi sinir sisteminin işleyişini kontrol eder.

Ayrıca baş dönmesi teşhisi için işitme ve denge testlerine de ihtiyaç duyulabilir:

• Göz hareketi testi: Hareketli nesneyi takip etme esnasında doktor göz hareketlerinizi gözlemleyebilir.
• Kafa hareketi testi: Eğer vertigonun BPPV’den kaynaklandığı düşünülüyorsa, bunun tespiti için Dix-Hallpike manevrası uygulanabilir.
• Postürografi: Dengeyi test eden bir yöntemdir.
• Döner sandalye testi: Bu testte, bilgisayar kontrollü bir sandalye ile yavaş hareket edilir.

Ayrıca enfeksiyonları kontrol etmek için kan testleri ve kalp sağlığına yönelik testler yapılabilir.

Baş Dönmesi Risk Faktörleri Nelerdir?

Baş dönmesi riskini artıran etmenler şunlardır:

• Yaş: Yaşlı bireylerin baş dönmesi yaşama olasılığı daha yüksektir.
• Önceden yaşanan baş dönmeleri: Daha önce baş dönmesi geçirmişseniz, gelecekte tekrar yaşama olasılığınız yüksektir.

Bu duruma neden olan BPPV’nin risk faktörleri şunlardır:

• D vitamini eksikliği
• Osteoporoz
• Migren
• Geçmiş kafa travması
• Yüksek toplam kolesterol düzeyi