Kansızlık Belirtileri ve İyileşmesine Yardımcı Olan Yöntemler Nelerdir?

Kansızlık, kanda yeteri miktarda kırmızı kan hücresi bulunmaması sonucu ortaya çıkan bir kan hastalığıdır ve anemi olarak da bilinir. Kırmızı kan hücrelerini ve hemoglobini etkileyen kansızlık, çok sayıda faktöre bağlı olarak gelişebilir. Anemi durumunda birey, nefes darlığı, yorgunluk, halsizlik, soluk cilt, soğuk eller ve ayaklar gibi belirtiler yaşayabilir. Kansızlık genellikle beslenme eksikliklerinden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle, doktor çoğunlukla vitamin takviyeleri önerir ve beslenme konusunda tavsiyelerde bulunur. Özellikle, demir, folat, B12 ve C vitamininden zengin gıdalar tüketilmesi önerilir.
Kansızlık riski taşıdığınızı düşünüyorsanız, bir doktora başvurmalısınız.

Kansızlık Belirtileri Nelerdir?

Kansızlık, dolaşımda yeterli seviyede oksijen taşıyamayacak miktarda kırmızı kan hücresi bulunmadığında ortaya çıkar. Oksijenin dokulara ulaşamadığı durumlarda vücutta bazı belirtiler görülür. Kansızlığa bağlı olarak görülen belirtiler şunlardır:

• Yorgunluk
• Halsizlik
• Egzersiz toleransının azalması
• Nefes darlığı
• Tansiyon düşüklüğü
• Soluk cilt
• Düzensiz kalp atışı
• Baş dönmesi
• Göğüs ağrısı
• Soğuk eller ve ayaklar
• Baş ağrısı
• Besin dışı madde yeme isteği (pika)

Kansızlık Neden Olur?

Kansızlık, nedenine göre farklı türlere ayrılabilir. Ancak kansızlığın temel sebebi, kanda yeterli kırmızı kan hücresi ve hemoglobin düzeyinin azalmasına yol açan unsurlardır. Kansızlığın başlıca nedenleri şunlardır:

• Akut kan kaybı sonucunda ortaya çıkabilir.
• Vitamin ve mineral eksiklikleri nedeniyle anemi gelişebilir.
• Kemik iliği ve kök hücrelerinde meydana gelen bozukluklardan kaynaklanabilir.
• Kronik hastalıklara bağlı olarak kırmızı kan hücreleri etkilenebilir.
• Kırmızı kan hücrelerinde yıkıma neden olan patologik durumlar sonucunda oluşabilir.

Kansızlık Türleri

Kansızlık, oluşma nedenlerine göre üç ana türde kategorize edilir: beslenmeye bağlı anemiler, kalıtsal anemiler ve anormal kırmızı kan hücrelerinin neden olduğu anemiler.

Beslenme Anemileri

Genellikle vitamin eksiklikleri sonucunda ortaya çıkan kansızlık türleridir. Yetersiz ve dengesiz beslenme sonucunda gelişen bazı kansızlık türleri şunlardır:

• Demir eksikliği anemisi: Vücutta hemoglobinin yapısına katılacak yeterli demir bulunmadığı zaman ortaya çıkan anemi türüdür ve en yaygın görülen anemi türüdür.
• Pernisiyöz anemi: Kobalamin eksikliği veya B12 vitamini eksikliği olarak da bilinir. B12 eksikliği durumunda kemik iliğinde kan hücresi üretimi etkilenir; bu da kan hücrelerinin normale göre daha erken ölmesine ve dolayısıyla anemiye yol açar.
• Megaloblastik anemi: B12 ve B9 (folat) vitaminlerinin yeterli düzeyde olmaması durumunda ortaya çıkar. Kemik iliği, normalden daha büyük kırmızı kan hücreleri üretir.

Kalıtsal Anemiler

Genetik veya kalıtsal olarak adlandırılan, aileden miras kalan anemi türleridir. Kalıtsal anemilerin bazı örnekleri şunlardır:

• Orak hücreli anemi: Kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobinin anormallikleri sonucu oluşur. Normal hücreler yuvarlak ve esnek olup damarlarda kolayca hareket ederken, orak hücreli anemi durumunda hücreler sert, yapışkan ve orak şekline dönüşür. Bu da erken ölüm ve kırmızı kan hücresi yetersizliği meydana getirir.
• Fanconi anemisi: Kemik iliğini etkileyen nadir bir hastalıktır. Kemik iliğinin etkilenmesi, kan hücrelerini ve trombositleri üretmesini olumsuz etkiler, dolayısıyla kanser riski artırır.
• Diamond-Blackfan anemisi: Kemik iliğini etkileyen ve alyuvar üretimini bozan kalıtsal bir anemi türüdür.

Anormal Kırmızı Kan Hücrelerinin Neden Olduğu Anemiler

Kırmızı kan hücrelerinin şekli, yaşam süresi ve seviyesinde yaşanan anomaliler nedeniyle oluşan kansızlık çeşitleridir. Anormal kan hücrelerinin neden olduğu anemi türleri şunlardır:

• Hemolitik anemi: Kırmızı kan hücreleri, normalden daha hızlı bir şekilde yenilenir ve ölür. Buna bağlı olarak, kemik iliği kırmızı kan hücresi üretiminde yetersiz kalabilir ve anemiye neden olabilir. Otoimmün hastalıklar ve enfeksiyonlar bu duruma yol açabilir.
• Aplastik anemi: Kemik iliği yetmezliği olarak da bilinir. Kemik iliği, vücudun normal işleyişini sürdürebilmesi için gereken kan hücrelerini üretemediğinde bu durum gelişir.
• Sideroblastik anemi: Aşırı demir yüklemesi veya kalıtsal olarak kırmızı kan hücresi eksikliği sonucunda ortaya çıkar.
• Normositik anemi: Normalden az ve hemoglobin içermeyen kırmızı kan hücrelerinin üretilmesi sonucunda görülür.
• Makrositik anemi: Kemik iliğinin anormal derecede büyük kan hücreleri ürettiği durumlarda ortaya çıkar.
• Mikrositik anemi: Kırmızı kan hücrelerinde hemoglobin eksikliğine bağlı olarak üretilen daha küçük kan hücreleridir. B6, B12 ve folat eksiklikleriyle gelişir.

Kansızlığa Ne İyi Gelir?

Kansızlık, nedenine ve ciddiyetine göre farklı yöntemlerle tedavi edilebilir. Kansızlık tedavisinde, anemiye sebep olan etkenlere yönelik tedavi planlanır. Eğer kansızlık hafif seviyedeyse, ilaç veya tıbbi müdahale gerekmeksizin, beslenme ile iyileştirilebilir. Ancak kronik bir hastalıktan kaynaklanıyorsa, o hastalığın tedavisi demir eksikliğini giderebilir. Kansızlık durumunda doktorun izleyebileceği prosedürler şunlardır:

• Kan nakli: Anemi kan kaybı sonucunda oluşmuşsa, tercih edilen bir yöntemdir. İç kanama varsa cerrahi müdahale gerekebilir.
• Kemik iliği nakli: Aplastik anemi gibi kemik iliğiyle ilgili sorunlardan kaynaklanan kansızlık durumlarında, kök hücre veya kemik iliği nakli yapılabilir.
• Vitamin takviyeleri: B12, demir, folat ve C vitamini eksikliklerinden kaynaklanan ayrı anemiler için doktor, vitamin takviyesi önerebilir. Bu yöntem hafif ve orta seviyedeki anemilerde kullanılabilir. Toleranssız durumlarda intravenöz yöntemle de uygulanabilir.
• İlaç tedavisi: Kazalar veya hastalıklar sonrası anemi gelişebilir. Bu nedenle, hastalığı tedavi etmek ve kansızlığı gidermek amacıyla ilaçlar verilebilir. Doktor bu ilaçlara ek vitamin takviyeleri de yazabilir.

Kansızlığa İyi Gelen Besinler Nelerdir?

Kansızlık, genellikle yetersiz ve dengesiz beslenme sonucu ortaya çıkar. Bu sebeple, kansızlığı tetikleyebilecek vitaminlerden zengin besinlerin yeterli miktarda tüketilmesi oldukça önemlidir. Kansızlıkla baş etmede önemli olan vitaminler ve besin kaynakları şunlardır:

• Demir: Demir, kansızlık üzerinde etkili olan önemli bir mineraldir. Bu nedenle, demir açısından zengin besinler diyetinizde yer almalıdır. Demir, hem ve hem olmayan formlarda bulunur. Hem demiri vücut tarafından kolayca emilirken, hem olmayan demir daha zor emilir. Et, tavuk, balık ve karaciğer gibi kaynaklar hem demir içerir. Bitkisel kaynaklar arasında ise kuruyemişler, kuru meyveler, tam tahıllı gıdalar, kuru baklagiller ve koyu yeşil yapraklı sebzeler sayılabilir.
• Folat: Suda çözünür bir vitamin olan folat, birçok gıda maddesinde mevcuttur. Ancak yemek hazırlanırken dikkat edilmediğinde büyük kayıplara yol açabilir. Folat açısından zengin besinler şunlardır:
  • Ispanak, marul ve kuşkonmaz gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler
  • Fasulye, mercimek, kuru baklagiller
  • Fındık, ceviz ve badem gibi kuruyemişler
  • Yumurta
  • Et, tavuk ve balık ürünleri
  • Folat açısından zenginleştirilmiş gıdalar
• B12 Vitamini: B12 vitamini, et, süt, balık, peynir, yumurta ve zenginleştirilmiş gıdalarda bulunur. Yeterli protein alımı, B12 vitamini alımını artırır.
• C Vitamini: C vitamini, demir emilimini artırır. Bu nedenle, demir açısından zengin besinlerle birlikte C vitamini bakımından zengin gıdalar tüketilmesi önerilir. C vitamini açısından zengin besinler arasında turunçgiller, meyveler ve sebzeler yer alır.

Kansızlık belirtileri yaşıyorsanız bir sağlık uzmanına başvurarak uygun tedavi yöntemleri ve beslenme önerileri hakkında bilgi alın. Ayrıca bir diyetisyen eşliğinde kişiselleştirilmiş bir beslenme programı oluşturabilirsiniz.